Po dziś dzień immunizacja pozostaje najskuteczniejszym sposobem zwalczania chorób. Powszechne stosowanie szczepionek doprowadziło do spadku częstości występowania takich chorób jak zapalenie wątroby typu A, polio, różyczka, tężec czy ospa wietrzna o ponad 90% w porównaniu do okresu poprzedzającego ich pojawienie się.

Poważnym problemem dla pracowników służby zdrowia pozostaje niestabilność tych preparatów biologicznych. Transportowane w postaci płynnej lub liofilizowanej, szczepionki wymagają ścisłego przestrzegania łańcucha chłodniczego i ogromnej finezji, aby zachować ich bezpieczeństwo i skuteczność, a także ostatecznie uniknąć niepożądanych reakcji immunologicznych czy niewystarczającej ochrony immunologicznej. Świadomi czynników takich jak ciepło, światło, promieniowanie czy zmiany otoczenia, które mogą wpłynąć na składniki szczepionek, naukowcy dofinansowani w ramach projektu MACIVIVA pracują obecnie nad szczepionkami w stanie stałym, które mogłyby przynieść rozwiązanie tych problemów.

„Zważywszy na fakt, że ponad 90% istniejących szczepionek wymaga łańcucha chłodniczego, co ma ujemny wpływ na ich dostępność, skuteczność i koszty w krajach rozwijających się, istnieje niezaprzeczalna potrzeba innowacji i produkcji szczepionek, które są stabilne i niezależne od temperatury” – wyjaśnia Ronald Kempers, dyrektor generalny szwajcarskiego partnera Mymetics.

Za podstawę tego projektu o wartości 9 mln EUR – dofinansowanego ze środków programu „Horyzont 2020” na kwotę 5,3 mln EUR – posłużyła koncepcja, wedle której dawki szczepionki w stanie stałym, takim jak proszek, mogą zapobiegać ruchowi molekularnemu i rozpadowi wywoływanemu ścinaniem przy jednoczesnym spowalnianiu procesów rozpadu z udziałem wody i rodników tlenu.

W tym celu partnerzy projektu MACIVIVA będą badać nowe postaci użytkowe szczepionek wirosomalnych. Zaróbki oraz metody utrwalania i suszenia zostaną starannie wyselekcjonowane, aby wypracować nowe szczepionki w stanie stałym, które mogą być z łatwością samodzielnie podawane. Następnie zespół zamierza przygotować przemysłowe wersje najbardziej obiecujących, termostabilnych i niezależnych od łańcucha chłodniczego, nanofarmaceutycznych kandydatów na szczepionki. Solidne procesy wytwórcze, pozwalające zwiększyć produkcję suchego proszku wirosomalnego do nieinwazyjnego podawania wewnątrznosowo, doustnie i podjęzykowo, powinny zostać wypracowane do 42 miesiąca – mają nadzieję partnerzy projektu.

„Oczekujemy z niecierpliwością na podjęcie z partnerami konsorcjum prac nad naszym obiecującym kandydatem na szczepionkę wirosomalną przeciw HIV, a nadrzędnym celem tych wysiłków jest zapewnienie skalowalności i zastosowalności do wszystkich naszych szczepionek wirosomalnych” – stwierdził Sylvain Fleury, koordynator projektu MACIVIVA.

W skład interdyscyplinarnego konsorcjum wchodzą MŚP o ugruntowanej pozycji i innowacyjnym profilu, a także eksperci przemysłowi zajmujący czołową pozycję na rynku, którzy dysponują unikatową wiedzą i know-how w zakresie technologii wirosomalnych, sprayów i liofilizacji oraz wielkoskalowej produkcji i pakowania.

W razie powodzenia, dorobkiem projektu MACIVIVA będzie zwiększona stabilność i dłuższy okres przechowywania szczepionek oraz podwyższony dobrostan pacjentów, dzięki wykorzystaniu nieinwazyjnych dróg podawania szczepionek. Zespół spodziewa się także, że badania utorują drogę do wielkoskalowej produkcji innych termostabilnych produktów nanofarmaceutycznych na potrzeby terapeutycznych i profilaktycznych szczepionek oraz innych potencjalnych zastosowań.