Polscy astronomowie odkryli nieznane zjawisko
Zespół astronomów z Centrum Astronomii UMK zaobserwował nieznane dotąd zjawisko naprzemiennej emisji fal radiowych od cząsteczek metanolu i pary wodnej wokół młodej gwiazdy. To jedyny znany w kosmosie obiekt o takich własnościach. Obserwacje przeprowadzono za pomocą największego polskiego radioteleskopu pracującego niedaleko Torunia.Grupa badawcza, którą kierował prof. dr hab. Marian Szymczak z Centrum Astronomii UMK, przeprowadziła obserwacje radioźródła oznaczonego jako G107.298+5.639, w skrócie G107. Po raz pierwszy udało się zaobserwować w kosmosie naprzemienną, związaną ze sobą emisję maserową od dwóch rodzajów maserów, metanolowego i wodnego. Oba typy maserów są często spotykane razem, ale do tej pory żadna teoria nie przywidywała występowania zależności pomiędzy ich jasnościami.
Masery to emisje fal radiowych, które powstają na zasadzie podobnej jak emisja światła w laserach. W obłokach otaczających rodzące się, masywne gwiazdy znajduje się wiele różnych cząsteczek, w tym najprostszy alkohol, czyli metanol, a także woda (w stanie gazowym). Oba rodzaje maserów napędzane są innymi procesami. Na masery metanolowe wpływa promieniowanie podczerwone pyłu, a w przypadku maserów wodnych są to fale uderzeniowe. Masery mają charakterystyczne dla siebie częstotliwości, emisja od cząsteczek metanolu zachodzi na częstotliwościach 6,7 GHz, a od cząsteczek wody na 22 GHz, co przekłada się na długości fal odpowiednio 4,5 cm i 1,3 cm.
Metanolowe i wodne masery występują w obszarach formowania się masywnych gwiazd. Natężenie promieniowania maserów jest silnie zależne od warunków fizycznych jakie panują w otoczeniu, dzięki czemu można na podstawie ich obserwacji wyciągać wnioski na temat procesów zachodzących w obszarach wokół powstających gwiazd.
„Emisje maserowe z kosmosu są znane od kilkudziesięciu lat. Obecnie skatalogowanych jest około 1000 maserów metanolu, z których 284 jest monitorowanych przez nasz radioteleskop. Szczególne zainteresowanie radioastronomów budzą obiekty, w których zmienność maserów metanolowych jest cykliczna. Aktualnie znanych jest zaledwie 16 takich okresowych maserów metanolowych, z czego aż pięć zostało odkrytych przez nasz zespół dzięki obserwacjom wykonanym toruńskim radioteleskopem. Jeden z badanych przez nas obiektów, o nazwie G107, okazał się bardzo szczególny - można obrazowo powiedzieć, że prezentuje nam kosmiczną zabawę w chowanego ” wyjaśnia prof. dr hab. Marian Szymczak w rozmowie z PAP.
Mateusz Olech, będący doktorantem prof. Szymczaka, zajmuje się tematyką zmiennych maserów. Mówi, że obiekt G107 był znany gdy zaczynano jego obserwacje toruńskim radioteleskopem w sierpniu 2014 r. Wiedziano, że jest tam okresowy maser metanolowy, ale brak było informacji o cyklicznej zmienności w przypadku masera wodnego. Dr Paweł Wolak, który również brał udział w badaniach, nie zniechęcił się faktem, że w dotychczas znanych obserwacjach obiektu, źródło G107 nie wykazywało nic wyjątkowego w emisji maserowej wody i postanowił przeprowadzić obserwacje przy pomocy nowo zbudowanego odbiornika na 32-metrowym radioteleskopie RT4 w Centrum Astronomii UMK.
Więcej na stronie: www.naukawpolsce.pap.pl
Tagi: metanol, pyl, gwiazda, fala, fala radiowa, para wodna
wstecz Podziel się ze znajomymi
03-03-2023
Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu
Nie zawsze zegar atomowy działa lepiej niż kwarcowy.
03-03-2023
Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid
Przez długi czas może mieć takie objawy jak zmęczenie.
03-03-2023
Uniwersytet Warszawski będzie kształcić kadry dla energetyki jądrowej
Przekazał Wydział Fizyki UW.
Recenzje