Szczegóły finałowych projektów Quarry Life Award

Trwają zmagania polskich finalistów trzeciej edycji międzynarodowego konkursu przyrodniczego Quarry Life Award. O szczegółach badań, prowadzonych na terenie kopalni odkrywkowych Grupy Górażdże opowiadają autorzy finałowych projektów.

Pierwszy etap konkursu QLA 2016 zakończył się wyłonieniem pięciu najlepszych projektów, z których aż trzy realizowane są obecnie na terenie znajdującej się w województwie opolskim Kopalni Wapienia „Górażdże”, a dwa kolejne w Kopalni Surowców Mineralnych Ruda w województwie śląskim oraz na terenie Kopalni Surowców Mineralnych Nowogród Bobrzański.

W powietrzu i na wodzie

Wrocławskie Stowarzyszenie „Natura i Człowiek” bada występowanie dziko żyjących żądłówek (m.in. pszczoły, osy, grzebacze) oraz tworzy podstawy do stworzenia interaktywnego geoportalu na temat przyrody Kopalni Wapienia „Górażdże”. W ścisłej współpracy z zespołem geoinformatyków prowadzone są również prace nad wykonaniem zdjęć lotniczych oraz chmury punktów trójwymiarowych kopalni, dzięki czemu osoby odwiedzające portal będą mogły odbyć wirtualną wycieczkę po terenie, na którym przeprowadzane są badania, a inni badacze bez problemu zamieszczą wyniki swoich własnych badań. Czym jeszcze zajmuje się Stowarzyszenie „Natura i Człowiek”?

– Żądłówki, będące obiektem naszych badań, to grupa owadów, do której należą m.in. pszczoły, osy oraz grzebacze. W poprzedniej edycji badaliśmy jedynie występowanie dzikich pszczół na terenie tej kopalni, co zaowocowało rozpoznaniem 27 gatunków. W tym roku projekt rozszerzyliśmy również o inne gatunki żądłówek, gdyż panujące w Kopalni Wapienia Górażdże warunki, sprzyjają gniazdowaniu badanych przez nas owadów. Poza samymi badaniami zajmujemy się również tworzeniem miejsc siedliskowych dla żądłówek, tzw. hoteli dla pszczół, a także dosiewaniem gatunków żywicielskich, przede wszystkim roślin strączkowych drobnonasiennych – mówi Marcin Sikora, lider projektu.

Optymalizacją warunków siedliskowych zajmować się będzie także zespół przyrodników z Uniwersytetu Zielonogórskiego i Centrum Nauki Kepplera - Centrum Przyrodniczego, prowadzący badania pod kierownictwem dr Krystyny Walińskiej. Tym razem ścisłej obserwacji poddane zostaną poeksploatacyjne zbiorniki wodne na terenie Kopalni Surowców Mineralnych Nowogród Bobrzański, które z upływem lat przekształcają się w bogate ekosystemy wodne. W centrum zainteresowania zielonogórskiego teamu znajdą się przede wszystkim ptaki, gady oraz płazy.

- Kompleksowa ocena herpeto- i awifauny na badanym terenie pozwoli na kompleksowe działania, które w efekcie poprawią warunki siedliskowe określonych grup zwierząt. Na nowopowstałych sztucznych wyspach będziemy prowadzić obserwacje ptactwa wodnego - ocenimy stopień zasiedlenia i sukces lęgowy – opowiada dr Krystyna Walińska. W przypadku gadów i płazów kluczowe stanie się określenie miejsc ich bytowania, a także zabezpieczenie dotychczasowych, lub też stworzenie nowych siedlisk i ułatwienie przemieszczania się poszczególnych gatunków w okresie ich migracji. Jak wyjaśnia lider projektu „działania takie wpłyną na upowszechnienie wzorcowego modelu zrównoważonego rozwoju, łączącego wysokie walory przyrodnicze z eksploatacją kruszywa i zwrócą uwagę na atrakcyjność terenów pokopalnianych.”

Na ziemi

Kolejny zespół naukowców, w skład którego wchodzą m.in. architekt krajobrazu Daria Słonina oraz Katarzyna Łuczak z Uniwersytetu Opolskiego, zajmuje się rekultywacją terenów poeksploatacyjnych w Kopalni Wapienia „Górażdże .

– Głównym celem naszego projektu jest prowadzenie nasadzeń rekultywacyjnych w ramach poprawy bioróżnorodności flory i fauny, co spowoduje wzrost liczebności ptaków, ssaków oraz innych zwierząt. Do wysadzanych przez nas gatunków należą przede wszystkim dziko owocujące drzewa, takie jak śliwa, tarnina, leszczyna, czy róża. Obszar, na którym realizujemy nasz projekt wynosi około 20 arów, a łączna liczba wprowadzonych drzew i krzewów przekracza 300 sztuk – wyjaśniają badaczki.

Rekultywacja terenów pokopalnianych stanowi również podstawę badań prowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego i wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego w Kopalni Surowców Mineralnych Ruda (woj. śląskie). Co sprawia, że temat zadrzewiania obszarów kopalnianych jest tak ważny?

- Zdajemy sobie sprawę, że zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne oraz przydrożne stanowią kluczowy element utrzymania lokalnej bioróżnorodności. Niestety ten istotny komponent środowiska znika z naszego krajobrazu. Nasz projekt wychodzi naprzeciw temu postępującemu procesowi – wyjaśnia Emilia Banasiak, liderka projektu. - Rozmieszczenie zadrzewień i zakrzewień zaplanowane zostanie w taki sposób, aby ułatwić migrację organizmów. Przedsięwzięcie zakłada połączenie poszczególnych siedlisk na terenie kopalni oraz zoptymalizowanie warunków rozwoju różnorodności biologicznej z wykorzystaniem naturalnego potencjału obszaru kopalni i terenów przyległych – dodaje.

Efekty obu przedsięwzięć monitorowane będą przez kilka kolejnych lat.

Pod ziemią

Ostatni duet prowadzący badania na terenie Kopali Wapienia „Górażdże” tworzy studentka ochrony środowiska Aleksandra Adamczyk, działająca pod kierunkiem dr Izabeli Kauckiej z Uniwersytetu Łódzkiego.

– Głównym celem naszych badań jest poznanie różnorodności gatunkowej grzybów ektomykoryzowych występujących na terenie Kopalni Wapienia „Górażdże”, szczególnie na obszarach rekultywowanych. Otrzymane wyniki porównamy ze stanem bioróżnorodności występującej w pobliskim rezerwacie „Kamień Śląski” – mówi Aleksandra Adamczyk. Grzyby ektomykoryzowe żyją w symbiozie z korzeniami drzew oraz najczęściej tworzą owocniki na powierzchni ziemi. – Symbioza ta jest obligatoryjna, gdyż bez niej drzewa nie są w stanie właściwie się rozwijać. Bytujące na korzeniach grzyby ułatwiają pobieranie wody, soli mineralnych i innych niezbędnych substancji odżywczych, w zamian otrzymując od drzewa cukry. Grzyby ektomykoryzowe często są również gatunkami jadalnymi. Należą do nich m.in. borowiki, maślaki, koźlarze, kurki, a nawet trufle. Na terenie Kopalni Wapienia „Górażdże” badania te mają charakter pionierski – uzupełnia dr Izabela Kaucka.

Rekultywowane tereny kopalniane tworzą siatkę specyficznych nisz, które nie są spotykane w tradycyjnym środowisku leśnym, dzięki czemu to właśnie tam zaobserwować można wyjątkowe zjawiska przyrodnicze.

Wszystkie badania prowadzone w ramach trzeciej edycji Quarry Life Award nie tylko przyczynią się do lepszego poznania przyrodniczej specyfiki terenów kopalnianych, ale również pozwolą pokazać, że obszary te cechują się bardzo wysoką bioróżnorodnością, niejednokrotnie nawet wyższą niż inne tereny.

Laureaci trzeciej edycji Quarry Life Award wyłonieni zostaną w listopadzie 2016 r. Wśród finalistów znajdą się trzy zespoły z każdego kraju oraz sześciu zwycięzców na szczeblu międzynarodowym. Autorzy 3 zwycięskich projektów na szczeblu krajowym otrzymają nagrody o łącznej wartości blisko 40 tys. zł. Każdy projekt oceniany będzie także w klasyfikacji międzynarodowej, w której pula nagród wynosi 80 000 EUR.

Drukuj PDF

wstecz Podziel się ze znajomymi