Poprawa odporności a badania nad szczepionkami
Szczepienia przyczyniły się do ogromnego sukcesu w zakresie kontrolowania wielu wyniszczających chorób zakaźnych. Jednak
nadal nie brakuje takich chorób czy patogenów, przeciw którym nie
jesteśmy w stanie zbudować ochronnej odporności na całe życie. W przeddzień przystąpienia Chorwacji do UE, w toku są już badania
profesora Stipana Jonjica nad nowymi szczepionkami, mającymi zapewnić
lepszą ochronę. Profesor Jonjic jest pierwszym chorwackim grantobiorcą
Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN), który realizuje swój
projekt w Chorwacji.
Prócz wrodzonego układu immunologicznego nasze organizmy posiadają
zdolność do nabywania odporności na konkretne patogeny i temu właśnie
służą szczepionki. Prof. Jonjic wraz z zespołem analizuje potencjał
osłabionej, czy też "złagodzonej" wersji cytomegalowirusa (CMV) jako
nowego mechanizmu podawania lub inaczej "wektora" szczepionek.
W ramach projektu STADVINN, którego realizacja rozpoczęła się po
zdobyciu przez profesora Jonjica grantu ERBN 2012 dla doświadczonych
naukowców, wirus zostanie zmodyfikowany w taki sposób, aby nadal był w stanie replikować się w nosicielu i wzbudzać silną reakcję
immunologiczną na określone infekcje - zapamiętywane przez układ
immunologiczny - mimo osłabienia go do postaci nieszkodliwej, czyli
niepatogenicznej.
"Pomysł opiera się na moich wieloletnich zainteresowaniach reakcją
immunologiczną na patogeny wirusowe - konkretnie CMV - zwłaszcza
mechanizmami wykorzystywanymi przez takie 'sabotażowe' wirusy, aby
uniknąć kontroli immunologicznej i utrzymać się w nosicielu mimo w pełni
rozwiniętej reakcji immunologicznej" - mówi prof. Jonjic z Wydziału
Medycyny Uniwersytetu w Rijece, Chorwacja.
Podejście przyjęte w projekcie skupia się wokół receptora zwanego
NKG2D, którego ekspresja zachodzi w komórkach NK, tak zwanych
"naturalnych zabójcach" - należących do wrodzonego układu
immunologicznego organizmu - oraz w komórkach T CD8+, które są innym
typem leukocytów związanych z nabytą reakcją immunologiczną. Komórki T
są w stanie zapamiętać kontakt z obcymi "antygenami" występującymi w czasie infekcji, tak że ponowna infekcja tym samym patogenem jest szybko
opanowywana.
"Indukcję specyficznych komórek T CD8+ powszechnie uznaje się za
możliwy wybór metody opracowywania szczepionek, zwłaszcza przeciw
patogenom, w przypadku których szczepionki oparte na przeciwciałach
zapewniają niewystarczającą ochronę. Osłabione wirusy herpes, w tym CMV,
są zatem atrakcyjnymi kandydatami do zastosowania jako wektory
szczepionek przeciw wielu klinicznie istotnym infekcjom" - wyjaśnia
prof. Jonjic.
"Opisaliśmy kilka genów CMV zaangażowanych w działalność sabotażową w stosunku do reakcji immunologicznej zależnej od NKG2D, wskazując na
wagę tego receptora w regulacji immunologicznej" - stwierdza. "Myśl
przewodnia przyświecająca temu projektowi stanowi pochodną naszych
danych, które sugerują, że wektor CMV wykazujący ekspresję NKG2D przy
jednoczesnym braku inhibitorów wirusowych ma ogromny potencjał na
zwiększenie skuteczności reakcji komórek T CD8".
Jedno z zagrożeń stosowania żywych, osłabionych wirusów jako
wektorów to kontrola przez układ immunologiczny tak skuteczna, że
szczepionki nie są w stanie wzbudzić wystarczającej odporności na
przyszłe infekcje. "Niemniej wektor szczepionki opracowany przez moją
grupę, pomimo pozostawania pod skuteczną kontrolą, nadal jest zdolny do
wywoływania niezwykle sprawnej reakcji immunologicznej i zapewniania
ochrony przed infekcjami przez nieosłabione wirusy występujące w przyrodzie" - dodaje prof. Jonjic.
"Zamierzamy teraz przetestować podejście szczepionka-wektor przeciw
różnym antygenom bakteryjnym i nowotworowym - informuje - oraz pracujemy
już nad transferem danych uzyskanych z układu CMV myszy do wektora
opartego na CMV człowieka".
Prof. Jonjic ma nadzieję, że prace naukowe prowadzone pod jego
kierunkiem i przez innych naukowców w Chorwacji zyskają impuls wraz z przystąpieniem w tym roku ich kraju do UE. "Jestem bardzo optymistycznie
nastawiony i cieszę się na tę perspektywę" - stwierdza. "Swobodna
komunikacja i przekraczanie granic to nieodzowna część nauki. Relacje
osobiste są niezwykle ważne dla tego typu współpracy międzynarodowej.
Wcześniej otrzymałem ogromne wsparcie od niemieckich kolegów, kiedy
rozpoczynałem tam karierę, a obecnie współpracuję z naukowcami z sąsiednich krajów, między innymi z Serbii, Słowenii oraz Bośni i Hercegowiny".
"Nauka chorwacka ma wielki potencjał, a kraj już odniósł sukces
zdobywając dofinansowanie badań naukowych ze środków UE, aczkolwiek nie
ma rozwoju nauki bez mobilności. Zważywszy, że na Europę składają się
różnorodne, lecz wspólne tożsamości - każdy kraj jest niepowtarzalny,
ale także europejski - przystąpienie do UE ułatwi studentom i młodym
naukowcom podróżowanie i wymianę pomysłów" - podsumowuje.
Więcej informacji:
Witryna naukowca
http://www.medri.uniri.hr/~jstipan/Research.html
Karta informacji o projekcie:
http://cordis.europa.eu/projects/rcn/108238_pl.html
Europejska Rada ds. Badań Naukowych
http://erc.europa.eu
Źródło: http://cordis.europa.eu/
Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu
Nie zawsze zegar atomowy działa lepiej niż kwarcowy.
Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid
Przez długi czas może mieć takie objawy jak zmęczenie.
Uniwersytet Warszawski będzie kształcić kadry dla energetyki jądrowej
Przekazał Wydział Fizyki UW.
Recenzje