Wsparcie konkurencyjności polskich instytucji naukowych w Europie oraz stymulacja współpracy między badaczami a przedsiębiorcami - to główne cele nowego Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR). Projekt programu powstaje w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego.

Wstępna wartość programu, który będzie realizowany w nowej perspektywie finansowej (2014-2020), to 7,6 mld euro.

Projekt programu (PO IR) powstaje pod kierunkiem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Pierwsze konsultacje społeczne rozpoczną się na początku sierpnia. PO IR będzie nastawiony na wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji. Program ma dwa cele: wesprzeć konkurencyjność polskich instytucji naukowych w Europie oraz stymulować współpracę między badaczami a przedsiębiorcami.

Jak wyjaśniła w rozmowie z PAP minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka, jednym ze sposobów, by to osiągnąć będzie "wspieranie projektów od pomysłu do przemysłu".

„Będą wspierane przede wszystkim badania stosowane, na poszczególnych etapach ich realizacji - od samego pomysłu i realizacji badań naukowych, poprzez kolejne etapy procesu badawczo–rozwojowego, łącznie z tworzeniem linii demonstracyjnych, prototypów, aż po komercjalizację i przygotowanie produktu do sprzedaży” – powiedziała PAP minister.

Planowane są też inwestycje w "zwiększenie potencjału naukowo–badawczego na rzecz rozwoju Polski". Chodzi o stymulowanie współpracy jednostek naukowych z przedsiębiorstwami oraz pomiędzy jednostkami naukowymi. Mają być też finansowane wysokiej jakości interdyscyplinarne badania oraz kształcenie nowoczesnych kadr sektora nauki.

Trzecia oś odnosi się do działań mających na celu wzrost potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw w Polsce. Chodzi o wspieranie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw.

Jak poinformowało PAP Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR) obecnie trwa dostosowywanie projektu PO IR do wzoru przedstawionego przez Komisję Europejską. Dokument musi też być dostosowany do Umowy Partnerstwa, czyli umowy między Polską a KE, w której m.in. opisane będą sposoby wykorzystania funduszy strukturalnych w nowej perspektywie finansowej.

Projekt Umowy Partnerstwa (również opracowany przez MRR) trafił już do konsultacji społecznych. Jak już wspomniano, na początku sierpnia konsultacjom społecznym ma być poddany projekt PO IR.

Jak wyjaśnił PAP rzecznik MRR Piotr Popa, kolejnym etapem będą nieformalne uzgodnienia z Komisją Europejską. "Podjęcie nieformalnego dialogu powinno usprawnić zasadnicze negocjacje Programu z KE" - tłumaczył rzecznik.

Nowością w programie jest tzw. inteligentna specjalizacja. Zgodnie z wytycznymi KE, Polska musi wybrać priorytetowe dziedziny, w które zainwestujemy więcej. Chodzi o dziedziny, w których mamy największą szansę odnieść sukces i dzięki temu osiągnąć przewagę konkurencyjną. Ma je określić Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwem Rozwoju Regionalnego. W lipcu na stronach internetowych MG ma zostać opublikowana propozycja krajowych inteligentnych specjalizacji. Na wrzesień zaplanowano ich konsultacje społeczne.

„Najistotniejsze jest wspieranie silnych ośrodków badawczych działających w oparciu o już istniejącą, nowoczesną infrastrukturę, tak, by w przyszłości stały się ośrodkami flagowymi. Chodzi o to, by wykorzystując swój potencjał badawczy mogły z powodzeniem konkurować z ośrodkami zagranicznymi, a także - uzyskując status międzynarodowych centrów badawczych - korzystać z doświadczeń najlepszych ośrodków z krajów UE” – tłumaczyła PAP Kudrycka.

Podstawą do określenia „inteligentnych specjalizacji” jest Krajowy Program Badań, uchwalony w 2011 r. przez Radę Ministrów, zawierający założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. W programie określono siedem priorytetowych kierunków badawczych, na których powinny skoncentrować się inwestycje w Polsce w najbliższych latach.

Te kierunki to: „nowe technologie w zakresie energetyki”, „choroby cywilizacyjne, nowe leki oraz medycyna regeneracyjna”, „zaawansowane technologie informacyjne, telekomunikacyjne i mechatroniczne”, „nowoczesne technologie materiałowe”, „środowisko naturalne, rolnictwo i leśnictwo”, „społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” oraz „bezpieczeństwo i obronność państwa”.

Drugą bazą są wyniki badania Foresight technologiczny przemysłu w Polsce – InSight 2030. Autorzy tej analizy (opublikowanej w 2011 r.) określili sześć grup technologii, kluczowych dla dalszego rozwoju całego polskiego przemysłu. Są to: „zaawansowane systemy wytwarzania”, „technologie informacyjne i telekomunikacyjne”, „biotechnologie przemysłowe”, „nanotechnologie”, „technologie mikroelektroniczne” oraz „technologie fotoniczne”.

Jak poinformowało PAP Ministerstwo Rozwoju Regionalnego założenia programu uzgadniane są z innymi resortami oraz z członkami grupy roboczej, składającej się z niezależnych ekspertów, przedstawicieli świata nauki, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców i samorządu terytorialnego. „W przygotowanie Programu jest również zaangażowany ewaluator ex ante (konsorcjum firm PSDB Sp. z o.o. oraz Regio Group Sp. z o.o.), który swoją wiedzą i doświadczeniem wspiera uczestników całego procesu” - dodał rzecznik MRR.

Inteligentnie specjalizować się mają też regiony. Marszałkowie województw pracują nad swoimi strategiami, które później zamienią się w Regionalne Programy Operacyjne (RPO).

Według informacji MRR, w ramach RPO finansowane będą badania i innowacje określone przez UE jako priorytetowe dla podnoszenia konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury.

Rzecznik resortu rozwoju regionalnego zastrzega, że nie wiadomo jeszcze dokładnie jak będą realizowane „inteligentne specjalizacje” na poziomie regionalnym. Prawdopodobnie na priorytetowe dziedziny będzie przeznaczone więcej środków niż na pozostałe inwestycje.

Z kolei wspieranie B+R (badania+rozwój) na poziomie regionalnym będzie przedmiotem kontraktu pomiędzy stroną rządową, a samorządową.

Prawdopodobnie, w nowej perspektywie, jak wyjaśniła PAP Kudrycka, samorządy po ustaleniach na szczeblu regionalnym, będą przedstawiać swoje projekty do oceny resortowi nauki.

„Ministerstwo zbada przede wszystkim uzasadnienie projektu z punktu widzenia dostępności i poziomu kadry naukowej, możliwości współpracy z sektorem gospodarczym oraz związku tematów badawczych z rozwojem inteligentnej specjalizacji regionalnej. Istotne będzie także to, by nie powielać inwestowania w infrastrukturę badawczą, która jest już dostępna” – wyjaśniła szefowa resortu nauki.