Zielonogórscy astronomowie otrzymali prestiżowy grant
Co roku we wrześniu Centrum Operacyjne teleskopu kosmicznego XMM-Newton, które znajduje sie pod Madrytem ogłasza nabór wniosków na czas obserwacyjny. Są one oceniane w systemie konkursowym. Średnio co 6 projekt otrzymuje cenny czas wykorzystania teleskopu do swoich badań. Przy ich (projektów) ocenie brane są pod uwagę jakość i wartość, jaką wnoszą do nauki.Projekt, którym kieruje prof. Janusz Gil dotyczy obserwacji pulsara o symbolu PSR 1133+16, który jest odległy od Ziemi o tysiąc lat świetlnych czyli biliard km! Zdaniem astronomów to niewielka odległość.
Pulsary odkryto 50 lat temu. Są to umarłe gwiazdy, które w wyniku wybuchu supernowych zapadły się w super gęste obiekty astronomiczne. Obserwowany pulsar ma promień 10 km, a jest cięższy od Słońca! Najbardziej aktywnym obszarem pulsara jest czapa polarna, która w wyniku bombardowania przez cząsteczki nagrzewa się do ogromnych temperatur (kilka milionów stopni). Dzięki możliwości wykorzystania obserwatorium rentgenowskiego najwyższej światowej jakości (o czym za chwilę) naukowcy będą obserwować promieniowanie pochodzące z obszaru wielkości ronda PCK w Zielonej Górze. W ten sposób dochodzimy do clou projektu.
Mimo badań prowadzonych od blisko 50 lat nadal nie jest znana fizyka promieniowania tych obiektów astronomicznych. Zielonogórski zespół, w którym oprócz prof. Janusza Gila pracują: prof. Giorgi Melikidze, dr Krzysztof Maciesiak i dr Andrzej Szary (wszyscy z Instytutu Astronomii UZ) dzięki jednoczesnym obserwacjom radiowym i rentgenowskim zweryfikuje opracowane przez siebie modele. Aby było to możliwe należy uzyskać między innymi widmo rentgenowskie pulsara.
Prace badawcze na tak szeroką skalę wymagają międzynarodowej współpracy. Dlatego do udziału w projekcie zostali zaproszeni naukowcy z USA, Niemiec, Indii i Chin.
Do badania promieniowania rentgenowskiego w kosmosie używane są instrumenty umieszczane na satelitach. (Atmosfera pełni rolę ,,ołowianego płaszcza" i nie przepuszcza szkodliwego dla człowieka promieniowania na Ziemię). W tym przypadku będzie to satelita naukowy Europejskiej Agencji Kosmicznej XMM-Newton. Waży blisko 4 tony, ma długość 10 m., a rozpiętość paneli sięga 16 m. Jego trasa biegnie po eliptycznej orbicie Ziemi. Zastosowanie wielu detektorów pozwala na prowadzenie jednoczesnej analizy spektralnej (badanie widma/koloru) i fotometrycznej obiektów.
Do badania promieniowania radiowego pulsara PSR B1133+16 zostanie użyta największa na świecie sieć połączonych radioteleskopów GMRT (Giant Metreweve Radio Telescope), 30 w pełni sterowalnych parabolicznych anten, każda o średnicy 45 m. Znajdują się w Pune, około 300 km od Bombaju, w Indiach.
Pulsar jest widoczny z Ziemi przez 6 godzin na dobę. Dlatego jednym z wyzwań, przed którymi stoi zespół prof. J. Gila jest koordynacja jednoczesnych obserwacji z wykorzystaniem 2 albo 3 radioteleskopów naziemnych oraz satelity XMM-Newton. Zespół otrzymał grant na przeprowadzenie badań przy wykorzystaniu satelity przez tydzień ( 6 x 6 godz. na dobę).
Koszt korzystania z satelity przez tydzień to około 1 mln zł, których się nie płaci (na tym polega grant). Na badania rentgenowskie podczas projektu prof. J. Gil przeznaczy 250 tys. zł, a na inne instrumenty 300 tys. zł. ze swojego grantu z Narodowego Centrum Nauki. Dzięki współpracy z USA zespół otrzyma dodatkowy grant z NASA.
Obserwacje pulsara zostały zaplanowane na marzec lub kwiecień przyszłego roku. Ostateczne wyniki badań poznany za dwa lata po szczegółowej analizie i opracowaniu danych oraz ich opublikowaniu.
Źródło: http://www.infoserwis.uz.zgora.pl
03-03-2023
Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu
Nie zawsze zegar atomowy działa lepiej niż kwarcowy.
03-03-2023
Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid
Przez długi czas może mieć takie objawy jak zmęczenie.
03-03-2023
Uniwersytet Warszawski będzie kształcić kadry dla energetyki jądrowej
Przekazał Wydział Fizyki UW.
Recenzje