Piąta edycja Dni NCN za nami

10 i 11 maja w Kielcach odbyła się piąta edycja Dni Narodowego Centrum Nauki. Wydarzenie organizowane jest co roku w innej części Polski. Ma na celu prezentację bogatej oferty konkursowej Centrum, zachęcenie lokalnych środowisk naukowych do aktywnego ubiegania się o granty NCN, a także – jak przypominał przewodniczący Rady NCN, prof. Janusz Janeczek – zapewnienie zrównoważonego rozwoju polskiej nauki poprzez wsparcie młodych, lecz dynamicznie rozwijających się ośrodków akademickich o istotnym potencjale intelektualnym i infrastrukturalnym.

Zorganizowano dwa rodzaje spotkań warsztatowych. Podczas szkoleń z zakresu obsługi projektów badawczych realizowanych w konkursach NCN pracownicy administracyjni jednostek naukowych dowiedzieli się, jak przygotować wniosek od strony formalnej oraz jaka jest ich rola w realizacji projektu badawczego od podpisania umowy, aż do zakończenia projektu. Szczególną uwagę poświęcono procedurze aneksowania umów, obowiązkowi raportowania, a także odpowiedniego rozliczenia projektu badawczego. Zaprezentowano również na czym polega kontrola realizacji projektu w jednostce.

Osoby, które planują ubieganie się o finansowanie projektu badawczego, stypendium lub stażu, podczas trwających dwa dni warsztatów miały możliwość dowiedzieć się, jak przygotować dobry wniosek do NCN. Na szkoleniu skierowanym do potencjalnych wnioskodawców omówione zostały m.in. zasady opracowywania części merytorycznej wniosku i konstruowania kosztorysów. Zaprezentowano przebieg oceny wniosków w systemie peer review. Naukowcy zapoznali się również z ofertą konkursową Centrum oraz spróbowali swoich sił w samodzielnej pracy nad elementami wniosku o finansowanie. Niewielkie grupy szkoleniowe sprzyjały dyskusji i zadawaniu pytań.

Podczas Dni NCN w Kielcach odbyła się również konferencja prasowa, w której udział wzięli: wicepremier Jarosław Gowin, przewodniczący Rady NCN prof. Janusz Janeczek, rektor UJK prof. Jacek Semaniak oraz Wojewoda Świętokrzyski Agata Wojtyszek. Odbyło się także robocze posiedzenie Rady NCN, tym razem w formule zamkniętej.

Głównym wydarzeniem tegorocznych Dni NCN było sympozjum pt. „Znaczenie systemu grantowego dla poprawy jakości badań naukowych w Polsce” z udziałem wicepremiera oraz ministra nauki i szkolnictwa wyższego, Jarosława Gowina. Szef resortu nauki zwrócił uwagę na szczególną rolę NCN w rozwoju systemu grantowego i zadeklarował dążenie do zwiększenia wysokości kosztów pośrednich w konkursach NCN, aby system ten stał się jeszcze istotniejszym źródłem finansowania uczelni. Większą część wystąpienia wicepremier poświęcił prezentacji postępów prac nad nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Podkreślił, że to czas, który na wiele lat może zdecydować o kształcie polskiej nauki, a kierunek proponowanej reformy zależy w znacznym stopniu od współpracy środowiska naukowego. Rozpoczął się globalny wyścig intelektualny. Dzięki reformie szkolnictwa wyższego możemy w tym wyścigu wystartować, albo skażemy się na być może długoletnią marginalizację – zaznaczył.

W dalszej kolejności głos zabrał prof. Janusz Janeczek, przewodniczący Rady NCN, który zaprezentował wpływ NCN na jakość badań naukowych w Polsce. Profesor przypomniał misję i główne zadania funkcjonowania Centrum, a także przedstawił aktualną ofertę konkursową i formy współpracy międzynarodowej podejmowanej przez NCN. Na podstawie przytoczonych danych liczbowych wskazał, jak NCN wypada na tle innych agencji finansujących badania naukowe, a także jak prezentuje się aktywność w ubieganiu się o środki NCN w poszczególnych województwach. Omówił również efekty rozliczonych do tej pory projektów NCN, takie jak liczba publikacji czy uzyskanych tytułów i stopni naukowych oraz przytoczył istotne odkrycia naukowe dokonane dzięki finansowemu wsparciu Centrum.

Prof. Stanisław Kistryn, Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, opowiedział o tym, jak granty wpływają na rozwój wiodących ośrodków badawczych, podając przykłady ze swojej macierzystej uczelni. Nie zabrakło jednak głosów krytyki w kierunku NCN. Prof. Tadeusz Kuczyński, Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego, przedstawił istotną rolę małych i średnich uczelni akademickich będących często głównymi ośrodkami edukacyjnymi, kulturotwórczymi i proinnowacyjnymi w lokalnych społecznościach, a także posiadającymi cenny potencjał badawczy. Profesor zaznaczył konieczność uwzględnienia szczególnego miejsca dla tych ośrodków podczas prac nad nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Zaapelował również o regulacje w systemie grantowym, które dałyby tym jednostkom możliwość konkurowania z wiodącymi ośrodkami naukowymi.

Na postulaty te odpowiedziano w dyskusji zamykającej spotkanie. Ze strony Narodowego Centrum Nauki wypowiedział się członek Rady NCN, prof. Krzysztof Nowak, który zaznaczył, że podstawą sukcesu w zdobywaniu grantów jest składanie wniosków przez wielu naukowców. Jako przykład przedstawił dysproporcję w liczbie składanych wniosków w stosunku do liczby pracowników naukowych w mniejszych ośrodkach, przytaczając na poparcie dane dotyczące województwa świętokrzyskiego oraz małopolskiego. Zwrócił również uwagę na duże znaczenie mobilności naukowców w budowaniu kariery naukowej. Wicepremier Jarosław Gowin uzupełnił swoją wypowiedź na temat Ustawy 2.0 i potwierdził potrzebę poszukiwania instrumentów wspierania doskonałości naukowej na uniwersytetach regionalnych.

Druga część seminarium poświęcona była prezentacji projektów badawczych realizowanych dzięki wsparciu finansowemu Centrum. O swoich badaniach opowiedziało trzech laureatów konkursów NCN. Dr Magdalena Kulma z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN przybliżyła słuchaczom toksyczne działanie lizeniny i opowiedziała o swoich badaniach nad zmianą struktury tej substancji zmierzające do odkrycia sposobu na jej unieszkodliwienie. Dr hab. Jakub Szlachetko, pracownik Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, zaprezentował projekt zmierzający do zrozumienia własności fotokatalitycznych domieszkowanego dwutlenku tytanu, który może mieć istotny wpływ na usprawnienie procesu pozyskiwania energii i stanowić krok naprzód w poszukiwaniu tanich źródeł energii odnawialnej. Dr Magdalena Woźniak, archeolog z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN opowiedziała o badaniach tkanin średniowiecznej Nubii.

Zamykając Dni NCN, prof. Janeczek podkreślił, że aby przyczynić się do przełomów w nauce, konieczne jest podejmowanie ambitnych planów i działań. To właśnie umożliwiają naukowcom projekty badawcze wyłaniane do finansowania w trybie konkursowym. Dlatego jednym z celów NCN jest wspieranie polskich naukowców, aby nie bali się sięgać po granty najbardziej prestiżowe.