WZW A rzadko może powodować powikłania takie jak aplazja szpiku, ostra niedokrwistość hemolityczna. Najgroźniejszym, choć rzadkim powikłaniem zakażenia HVA jest nadostre zapalenie wątroby (hepatitis fulminans) wykazujące śmiertelność powyżej 50% przypadków.  Występuje u ok. 0,2% przypadków zakażeń, najczęściej u osób po 50. r.ż. z przewlekłą chorobą wątroby na innym tle, z niedożywieniem. Równie rzadkim powikłaniem może być uszkodzenie nerek przez kompleksy immunologiczne lub autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Fot.: Wirus HAV, https://pl.wikipedia.org/wiki/Wirus_zapalenia_w%C4%85troby_typu_A#/media/File:Hepatitis_A_virus_01.jpg

W Polsce dostępne szczepionki przeciwko HAV to : AVAXIM 160 U, Havrix 720 Junior, Havrix Adult, Vaqta 25, Vaqta 50, Twinrix - WZW A i WZW B. Pełny cykl szczepień obejmuje dwie dawki podawane w odstępie 6-12 miesięcy i zapewnia długotrwałą odporność. Stosunkowo łagodny i mało zagrażający życiu wirus HAV może kryć mnóstwo tajemnic, niestety badania nad nim wciąz ustępują ważnością badaniom nad groźniejszymi formami wirusa np. typu B i C.

Wirus zapalenia wątroby typu B

WZW B, (ang. Hepatitis B virus, HBV) należy do rodziny Hepadnaviridae, jest wirusem hepatotropowym powodującym wirusowe zapalenie wątroby typu B.Został odkryty i zidentyfikowany przez amerykańskiego lekarza i astrobiologa Barucha Samuela Blumberga. Za to odkrycie Blumberg otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1976 r. jest również wynalazcą testu diagnostycznego i szczepionki przeciwko temu wirusowi. Obecnie wiadomo, że istnieją 4 szczepy wirusa HBV: ayw, adw, ayr oraz adr. Wywołują takie same objawy kliniczne, a ich oznaczanie ma znaczenie głównie epidemiologiczne oraz prawne (np. w celu udowodnienia zakażenia przez daną osobę).

Rejonem endemicznym, czyli obszarem stałego występowania WZW B wywoływanego przez HBV są Chiny, ale powoduje też epidemie w innych częściach Azji i Afryki. Szacuje się, że zakażeniu wirusem uległo ok. 1/3 populacji świata. Dane z 2003 r. wskazują na nawet 410 milionów przewlekłych nosicieli. Ich liczba wzrosła o prawie 60 milionów w ciągu zaledwie 15 lat. Najwięcej nosicieli HBV żyje krajach Azji i krajach arabskich. Dodatkowo na tych obszarach występuje wirus Delta (HDV) mogący powodować groźne dla zdrowia nadkażenie. W Europie duże ryzyko zakażenia występuje w krajach Śródziemnomorskich np. we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Albanii, Rumunii i Bułgarii, w krajach byłego Związku Radzieckiego, a nadkażenie wirusem HDV jest najczęstsze w Rumunii, Bułgarii oraz na Ukrainie.

Wirus HBV jest groźniejszy od łagodniejszego HAV, ponieważ w przeciwieństwie do niego może powodować przewlekłe zapalenie wątroby, marskość i raka wątrobo-komórkowego. HBV jest odporny na gotowanie, niewrażliwy na promieniowanie UV, w temperaturze pokojowej oraz zamrożony może przetrwać wiele lat. Ulega natomiast zniszczeniu po godzinie sterylizacji suchym powietrzem w temperaturze 160 °C, jest też wrażliwy na środki dezynfekcyjne na bazie chloru (np. podchloryn sodowy, chloramina).

Fot.: Wirus HBV, http://www.prn.org/images/uploads/hbv_3d_high.jpg

Droga przenoszenia wirusa to głównie kontakt z krwią zakażonego lub płynami ustrojowymi. Zarazić można się podczas transfuzji krwi, dializy, poprzez nieutrzymywane w odpowiedniej higienie przyrządy do tatuowania, akupunktury, narzędzia stomatologiczne, fryzjerskie, przybory higieniczne osoby zarażonej, kontakty seksualne z zarażonym (nieuszkodzona prezerwatywa daje 100% bezpieczeństwo przed zarażeniem), może też przejść z matki na dziecko podczas ciąży. Nie przenosi się natomiast poprzez kontakty codzienne/domowe np. całowanie, przytulanie, karmienie piersią czy korzystanie ze wspólnych sztućców. Wirus nie przenosi się droga pokarmową, dlatego osoby zakażone nie mają ograniczeń co do pracy w instytucjach zajmujących się dystrybucją żywności, ale nie mogą podejmować pracy w służbach wojskowych oraz medycznych.

Okres wylęgania, czyli od momentu zakażenia do wystąpienia objawów wynosi od 6 tygodni do 6 miesięcy. Po tym czasie następuje faza ostra z mniej lub bardziej nasilonymi objawami. Zakażenie wywołuje zapalenie wątroby, które może przebiegać bezobjawowo- choroba jest samowyleczalna, a po wyzdrowieniu organizm nabywa odporność. Taka forma dotyczy ok. 80% zakażonych, którzy nie zdają sobie sprawy z przebytej choroby. W 10% przypadków rozwijają się typowe, lekkie objawy, które niekiedy podlegają kilkutygodniowej hospitalizacji. Wyleczenie jest całkowite i niepozostawiające żadnych skutków ubocznych (90-95% zakażonych).  W bardzo małej liczbie przypadków (0,1-0,5%) choroba przechodzi w nadostre zapalenie wątroby, w którym dochodzi do masywnej martwicy hepatocytów powodującej niewydolność wątroby. Jest to poważny, zagrażający życiu stan, a przeżywalność chorych wynosi ok, 20-30%. Niekiedy dochodzi do piorunującego zapalenia w trakcie, którego w ciągu zaledwie kilku dni dochodzi do masywnej martwicy komórek wątrobowych oraz śpiączki wątrobowej. Intensywne leczenie, a nawet przeszczep często zawodzi- stan ten cechuje się wysoką śmiertelnością sięgająca 80% szczególnie, gdy przebiega z dodatkowym nadkażeniem wirusem C lub D (bardzo rzadkie).

Część przypadków zakażeń HBV (ok. 5-10%) przechodzi w fazę przewlekłą, często całkowicie bezobjawową. Chory często długo po zakażeniu zauważa objawy niewskazujące wprost na problemy z wątrobą- zmniejszoną tolerancję na wysiłek i alkoholu, zmęczenie i senność, czasem biegunki, wahania wagi ciała, podatność na siniaki, zasinienie okolic oczodołu (tzw. "worki pod oczami").

Największe ryzyko przejścia zakażenia w fazę przewlekłą występuje u noworodków i dzieci do pierwszego roku życia (ok.70-90%). U dorosłych odsetek ten wynosi zaledwie ok. 5-10%. Również przebieg choroby u dzieci jest inny niż u dorosłych. U części chorujących dzieci dochodzi do postępującego zniszczenia wątroby w okresie od kilku do kilkunastu lat. Niekiedy proces chorobowy jest bardzo skąpy i może trwać dziesiątki lat, a ryzyko rozwoju raka wątroby bez stadium marskości jest podwyższone. Taki przebieg choroby jest szczególnie częsty u osób rasy żółtej zakażonych w okresie prenatalnym lub okołoporodowym. Rak występuje u większości z nich ok. 20-25 roku życia.

Średni czas od momentu zakażenia do wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych wynosi u osoby dorosłej ok. 15 do 20 lat. W tym czasie choroba przeważnie jest niezauważana i nieleczona przechodzi z zakażenia przewlekłego do zaawansowanego. W zaawansowanym stadium choroby pojawiają poważne powikłania. W sporej części przypadków WZW B prowadzi do marskości wątroby, a to z kolei do raka wątroby (u osób leczonych ok. 15 – 20% dalszych powikłań, u osób nieleczonych powyżej 75%). Osoby zakażone wirusem w okresie dorosłości zapadają na raka wątroby w 5-6 dekadzie życia, a choroba jest przeważnie poprzedzona marskością. Przy braku przeciwciał Anty-HBe choroba może postępować szybciej doprowadzając do stadium marskości w ciągu 5 lat lub mniej.