Program specjalny NCN skierowany był do naukowców z Ukrainy i do wszystkich badaczy, bez względu na obywatelstwo, którzy schronili się lub schronią w Polsce po agresji Rosji na Ukrainę. Agencja sfinansuje ich roczny pobyt w polskich jednostkach akademickich i naukowych – zapewni pieniądze na wynagrodzenia i na badania.

W poniedziałek NCN ogłosiło wyniki konkursu. Skorzysta z niego 51 osób. Do Polski przyjechało lub wkrótce przyjedzie 38 badaczek i 13 badaczy. Program obejmuje badania podstawowe i aplikacyjne.

"Program NCN nie ogranicza się tylko do wspierania finansowego badaczy, ale stwarza świetną okazję do współpracy i współdziałania w środowisku naukowym i twórczym. Jest to niezwykle ważne dla każdego naukowca, a zwłaszcza dla artysty" – mówi cytowana w komunikacie NCN dr hab. Olha Lukovska, prof. Ukraińskiej Akademii Druku we Lwowie i zastępczyni dyrektora Lwowskiego Pałacu Sztuki, która w maju przyjedzie do Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Jako artystka zajmuje się tkaniną artystyczną, miała indywidualne wystawy w kilku europejskich krajach i Japonii, jest także kuratorką i jurorką w konkursach. Naukowo bada trendy w sztuce i kulturze współczesnej.

Z kolei prof. Olena Beregova (Berehova) z Instytutu Badań nad Kulturą Narodowej Akademii Sztuk Ukrainy w Kijowie zamierza w ramach stypendium pogłębić dialog kulturowy między Ukrainą i Polską w dziedzinie muzykologii i szerzej humanistyki. Prof. Beregova opublikowała kilka monografii i ponad 70 artykułów w recenzowanych czasopismach dotyczących m.in. ukraińskiej i europejskiej muzyki i kultury końca XX w. i początku tego stulecia.

Jak czytamy w komunikacie NCN, jej zainteresowania obejmują tematykę relacji polsko-ukraińskich w zakresie muzyki i muzykologii. Wielokrotnie uczestniczyła w konferencjach organizowanych przez środowiska muzykologów z różnych regionów Polski, organizowała też seminarium dotyczące polsko-ukraińskiego dialogu kultur, które odbyło się Kijowie cztery lata temu. Najbliższe miesiące spędzi w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk.

Kolejna stypendystka, dr Tetiana Sladkovska, jest docentem w Poliskim Narodowym Uniwersytecie w Żytomierzu (Polissia National University). Zajmuje się analizą czynników wpływających na plony traw wieloletnich i możliwości zastosowania traw w fitoremediacji (oczyszczaniu środowiska). W najbliższych miesiącach będzie prowadziła badania na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu.

"Wybór uczelni, uwzględniając moje wcześniejsze doświadczenia, był dość oczywisty. Wiedziałam, że są tu doskonałe warunki do realizacji pomysłów naukowych" – powiedziała cytowana w komunikacie NCN. Od jesieni 2020 r. jako stypendystka programów stypendialnych UPWr i Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej była na uczelni już czterokrotnie. Brała udział m.in. w badaniach na terenach pokopalnianych z wysokim zasoleniem wód i opracowaniu innowacyjnych metod nawożenia upraw. Prowadziła też badania muraw sportowych. Po raz kolejny przyjechała do Polski wraz z rodziną tuż po wybuchu wojny.

Jednostki naukowe uczestniczące w programie są zobowiązane do zapewnienia goszczonym badaczom opiekunów będących specjalistami w tej samej lub pokrewnej dyscyplinie naukowej. Budżet programu specjalnego wynosi 6 mln zł.