W interesującym nas, w chwili obecnej, znaczeniu jest to śledzenie przebiegu listewek skórnych czyli linii papilarnych występujących na palcach rąk, dłoniach i stopach człowieka, a następnie porównywanie ich z innymi, nadesłanymi do badań. Ciekawostkę stanowi fakt, iż już w epoce neolitu człowiek zwracał uwagę na występujące rysunki linii na swoich dłoniach, co potwierdzają malowidła odnalezione w jaskiniach i grobowcach z tamtego okresu. O wadze jaką ówcześni przykładali do własnych, indywidualnych linii papilarnych, świadczą historyczne znaleziska w Chinach (5000 lat p.n.e.), Iraku (2500 lat p.n.e.) czy w Indiach (VII wiek n.e.). Są to różnego rodzaju przedmioty i umowy pisane, na których pozostawiano odciski palców, potwierdzające własność rzeczy i mające zarazem cechy aktu prawnego.

Pomimo, wydawało by się, tak długiego stosowania odbitek linii papilarnych, nikt do końca XIX wieku nie zainteresował się wykorzystaniem stosowanej przecież wiedzy do indywidualnej identyfikacji osób. Dopiero przełom XIX i XX wieku przyniósł zmiany w prezentowanej dziedzinie. Prace naukowe dotyczące budowy linii papilarnych podjęli; Henry Faulds, William Herschel i Francis Galton, stając się prekursorami obecnie obowiązujących podstaw daktyloskopii. W okresie tym powstały następujące zasady:

niepowtarzalności linii papilarnych – nie ma dwóch osób z identycznym układem linii papilarnych, co prowadzi następnie do konkluzji, że ekspert daktyloskopii porównując ślady dowodowe i materiał porównawczy może z całym przekonaniem i odpowiedzialnością stwierdzić, że przykładowy ślad linii papilarnych pochodzi od jednej i tej samej osoby.

nieusuwalności linii papilarnych – zmiany w wyglądzie linii papilarnych mogą być spowodowane tylko i wyłącznie przez głębokie rany, oparzenia lub choroby organizmu. Powstałe zmiany także stanowią dodatkowe cechy charakterystyczne, pomocne ekspertowi w jego badaniach.

niezmienność linii papilarnych – ukształtowane w okresie płodu, linie papilarne, pozostają niezmienne, aż do śmierci i gnilnego rozkładu ciała. Wraz z rozwojem człowieka, wymiary linii co prawda zmieniają się, lecz zachowują proporcje.

Ekspert daktyloskopii, opierając się na powyższych zasadach, jest w stanie w sposób prawidłowy i rzetelny przeprowadzić stosowne badania i wydać właściwą opinię. Jednakże, aby wymienione czynności były zrealizowane, konieczne jest prawidłowe zabezpieczenie śladów linii papilarnych z miejsca zdarzenia jak i pobranie odpowiedniego materiału porównawczego, tak pod względem technicznym jak i procesowym.

Wadliwe, niestaranne, nieprofesjonalne wykonywanie zadań związanych z czynnościami kryminalistycznymi może spowodować brak możliwości przeprowadzenia stosownych badań, a w konsekwencji nie wykrycie sprawcy przestępstwa. Otrzymując jednak poprawnie zabezpieczony i pobrany materiał do badań ekspert daktyloskopii może podjąć czynności zmierzające do stwierdzenia, że ślad linii papilarnych zabezpieczony na miejscu zdarzenia pochodzi lub nie pochodzi od określonej osoby lub osób. Przeprowadzona ekspertyza daktyloskopijna ma na celu identyfikację osoby na podstawie jej linii papilarnych. Wykonujący badania bierze pod uwagę występujące wzory linii, minucje, czyli cechy charakterystyczne budowy listewek skórnych, oraz również istotną rzecz – odległości pomiędzy nimi. Jednakże o przyjęciu tych elementów do badań, decyduje czytelność zabezpieczonego śladu.

Zakwalifikowany do badań ślad powinien cechować się przynajmniej minimalną ilością cech charakterystycznych. W chwili obecnej brak jest międzynarodowych ustaleń co do ilości cech, koniecznych do wydania kategorycznej opinii. W różnych krajach przyjęte zostały różne kryteria ilości minucji. W Polsce kryterium to wynosi 12 minucji. Reguła 12 cech jest wynikiem sporu z antropometryczną identyfikacją człowieka metodą Bertillona, która określa 11 wymiarów ciała. W daktyloskopii, będącą metodą bezwzględnie doskonalszą, przyjęto zatem o jedną cechę więcej.
W ramach wykonywania badań, biegły w swojej opinii, może posługiwać się tylko i wyłącznie trzema rodzajami kategorycznych stwierdzeń, którymi są:

ślad linii papilarnych pochodzi od osoby,

ślad linii papilarnych nie pochodzi od osoby,

ślad linii papilarnych nie nadaje się do badań identyfikacyjnych.

Ekspert daktyloskopii, przeprowadzający badania, jest zobowiązany także do zawarcia w swojej opinii min.; imienia i nazwiska, stopnia, specjalności, sprawozdania i podsumowujących badania wnioski, co określa art. 200 k.p.k. Należy w związku z tym mieć nauwadze, że opinia z przeprowadzonych badań, zawsze może stanowić samoistny dowód w procesie karnym. Wydając opinię w pozytywnej ekspertyzie daktyloskopijnej, przeprowadzający badania musi być pewien swoich wniosków. Materiał dowodowy powinien być zbadany dokładnie i sumiennie.

Tak wykonana ekspertyza umożliwia ekspertowi, na ewentualnej rozprawie głównej, rzeczowo wyjaśnić sposób i metody badań oraz wskazać cechy wspólne śladu dowodowego z odbitką porównawczą. Dlatego też wydaje się rzeczą niezbędną wykonywanie tablic poglądowych przy ekspertyzach identyfikacyjnych, czyli w takich, w których dopasowano ślad linii papilarnych sprawcy przestępstwa do odbitki na karcie daktyloskopijnej.

Na śladzie dowodowym i odbitce porównawczej ekspert wyznacza charakterystyczne cechy indywidualne w ilości co najmniej 12 punktów, które następnie numeruje od 1 do 12. Wyznaczone cechy wspólne linii papilarnych, muszą wspólnie pokrywać się tak pod względem budowy jak i rozmieszczenia, co pozwoli tylko wtedy stwierdzić, że ślad dowodowy i odpowiadająca mu odbitka porównawcza pochodzą, np. od jednego i tego samego palca ręki, tej jednej, konkretnej osoby. Materiał poglądowy jest dla samego eksperta potwierdzeniem trafności wydanej opinii.

asp.szt. Leszek Stępień
Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Stołecznej Policji

---

Chcesz o tym porozmawiać na FORUM? http://laboratoria.net/edukacja/3264.html