Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
Strona główna Tygodnik "Nature"

Egzotyczny atom próbuje znaleźć swoje miejsce w układzie okresowym


Pomiary syntetycznego radioaktywnego pierwiastka zwanego lorensem mogą przywołać kontrowersje dotyczące pozycji pierwiastka w układzie oraz samej struktury tej tabeli.

Międzynarodowa grupa fizyków i chemików donosi w Nature, że potrzeba bardzo niewiele energii, aby przejąć elektron od atomu lorensu, pierwiastka o numerze 103. Pomiary są o tyle specyficzne, że ten radioaktywny pierwiastek nie występuje w naturze, a może być otrzymany w nikłych ilościach dosłownie na parę chwil.

Lorens, nazwany po fizyku Erneście Lawrencie, wynalazcy cyklotronowego akceleratora cząstek, to najcięższy pierwiastek, u którego badacze zaobserwowali fundamentalną własność zwaną pierwszą energią jonizacji. Jest to energia potrzebna do zamiany atomu w jon poprzez oderwanie od niego najłatwiej dostępnego elektronu. Wartość ta stanowi podstawę rozumienia chemii atomu, ale znana dotąd była tylko dla pierwiastków do einsteina (liczba atomowa 99).


Ciężki atom

Badacze z Japan Atomic Energy Agency (JAEA) w Tokai, stworzyli lorens poprzez bombardowanie atomami boru celu z kalifornu- także syntetycznego izotopu. Produkowało to jeden atom lorensu-256 (izotopu ze 103 protonami i 153 neutronami) co kilka sekund. Czas połowicznego rozpadu izotopu to około 27 sekund.

Naukowcy zamknęli atomy w mgiełce jodku kadmu i umieścili je na metalowej powierzchni rozgrzanej do ponad 2700 stopni Kelwina. To wystarczyło do oderwania jednego elektronu z niektórych atomów. Poprzez obliczenie liczby zjonizowanych atomów, badacze byli w stanie policzyć potrzebną w tym celu energię- jedynie 4,96 elektronowoltów, co jest wynikiem niespotykanie niskim, mówi chemik z JAEA Tetsuya Sato, będący współautorem artykułu. To piąta najniższa wartość w układzie okresowym.

Eksperyment pokazuje, że najdalszy elektron lorensu jest słabo z nim związany, podobnie jak u pierwiastków w skrajnie lewej kolumnie układu okresowego, na przykład sodu czy potasu. To zgadza się z przewidywaniami teoretycznymi współautorów z Uniwersytetu w Tel Avivie (Izrael) i może rozpocząć debatę dotyczącą umiejscowienia pierwiastka w układzie.


Aktywna debata

Układ okresowy składa się z kolumn i bloków, które mają odzwierciedlać rozmieszczenie elektronów walencyjnych. Pierwiastki są zgrupowane w sekcje zwane s, p, d oraz f. (Orbitale to przestrzenie dookoła jądra, które są najczęściej zajmowane przez elektrony, kalkulowane z wykorzystaniem teorii kwantowej: s oznacza region sferyczny, p odnosi się do regionu przypominającego kształtem ciężarek, pozostałe są bardziej skomplikowane). Łatwość, z jaką zewnętrzny elektron może zostać oderwany lub dodany do atomu determinuje reaktywność, co tłumaczy dlaczego pierwiastki w tej samej kolumnie charakteryzują podobne zachowania chemiczne.

Niektórzy chemicy twierdzą, że lorens (i jego krewniak lutet, rząd wyżej w układzie) ma podobną chemię do skandu czy itru po lewej stronie bloku d i powinien zostać umiejscowiony poniżej tych dwóch pierwiastków. Wiele standardowych tablic okresowych różni się: umieszczają lorens jako ostatni pierwiastek w dwóch rzędach zawierających 30 pierwiastków zwanych lantanowcami i aktynowcami oraz traktują te twa rzędy jako aneks pod resztą układu. Inne tablice, w tym używana przez International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC), traktują blok f jako część bloku d, pod skandem i itrem.

Przy wszystkich dyskusjach na temat bloków d oraz f, eksperyment i modelowanie numeryczne pokazują, że elektron walencyjny lorensu zajmuje właściwie orbital p w kształcie ciężarka. Podręcznikowe podejście wskazywałoby, że orbital p nie powinien być zapełniony, jednak wymagana energia jest obniżona dzięki specjalnym właściwościom wewnętrznej orbity elektronowej lorensu.

Niektórzy autorzy publikacji w Nature mówią, że ich badania potwierdzają fakt, że pierwiastek przynależy do aktynowców w bloku f. „Bardzo niski potencjał jonizacji wspaniale potwierdza to podejście”, mówi Matthias Schädel, który kierował grupą superciężkich pierwiastków w JAEA aż do przejścia na emeryturę przed kilkoma tygodniami. W latach 80. był wśród tych, którzy rozpoczęli eksperymenty pokazujące podobieństwa między lorensem a pierwiastkami typu f.

Jednak William Jensen, chemik z University of Cincinnati w Ohio, mówi, że najnowsze badania pokazują rzecz dokładnie przeciwną. Tłumaczy, że energie jonizacji aktynowców są wyższe niż lantanowców, znajdujących się powyżej w układzie- lorens zaburza ten trend, co czyni go podobniejszym do pierwiastków z grupy d. Swoją argumentację przedstawia w  publikacji Foundations of Chemistry z 21 marca.

Sato nie sądzi, że jego eksperyment przesądza sprawę w którąkolwiek ze stron. „IUPAC nie posiada jeszcze oficjalnego stanowiska na temat odpowiedniego miejsca dla lorensu czy lutetu”, mówi Jan Reedijk, szef oddziału chemii nieorganicznej IUPAC. „Najnowszy artykuł z pewnością może przyczynić się do wznowienia debaty.” Dodaje też, że organizacja być może podejmie ten temat na spotkaniu latem tego roku.

Jensen mówi, że większość pracujących chemików nie zdaje sobie nawet sprawy z tych kontrowersji. „Szkoda, powinni troszczyć się o to, by układ okresowy był spójny”, dodaje.


Autor tłumaczenia: Katrzyna Chrząszcz

Źródło: http://www.nature.com/news/exotic-atom-struggles-to-find-its-place-in-the-periodic-table-1.17275

http://laboratoria.net/naturecom/23438.html
Informacje dnia: Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo" Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo" Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo"

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje