Jak ptaki zyskały dzioby i... straciły zęby
Naukowcy znaleźli najstarszy znany dziób wśród skamieniałości ptaka morskiego, który żył około 85 milionów lat temu. Ptaki z tego pradawnego gatunku, noszącego nazwę Ichthyornis dispar, miały rozmiary zbliżone do mewy i ostre zęby dinozaura, prawdopodobnie żywiły się rybami i skorupiakami oraz mieszkały w pobliżu morza śródlądowego, które niegdyś pokrywało część Ameryki Północnej. Powszechnie wiadomo, że ptaki pochodzą od dinozaurów. Najwcześniej znane stworzenia przypominające ptaki, takie jak żyjący 150 milionów lat temu Archaeopteryx, bardzo różniły się od współczesnych nam ptaków. Choć miały skrzydła, ich czaszki bardziej przypominały czaszki dinozaurów. Uzębione ptaki wyginęły wraz z dinozaurami, gdy 66 milionów lat temu na Ziemię spadła asteroida.
Ewolucyjna podróż od dinozaurów do ptaków
Skamieniałości ptaków morskich odkryto w 1870 r., ale głowy tych pierwszych okazów były niekompletne i mocno zgniecione. Dopiero teraz znaleziono nowe czaszki. Co ciekawe, odkrycie to zostało w swoim czasie uznane przez Karola Darwina za przekonujący dowód na słuszność jego teorii ewolucji.
Opublikowane w czasopiśmie „Nature” wyniki badania opisują kluczowe ogniwo w ewolucji dinozaurów w kierunku dzisiejszych ptaków. Badanie dowiodło, że pradawne stworzenie różniło się od współczesnych ptaków, ponieważ miało szczęki pełne ostrych, zakrzywionych zębów oraz czaszkę z miejscem na duże mięśnie szczęk.
Dzięki zaawansowanym skanom tomografii komputerowej zespół naukowców z uniwersytetu w Bath i Uniwersytetu Yale stworzył wyraźny trójwymiarowy obraz głowy ptaka. Uczeni wykorzystali kompletną czaszkę odkrytą w 2014 roku oraz dwa nowe okazy, które przeleżały nieodkryte całe lata w zbiorach muzealnych.
Kamień węgielny ewolucji współczesnych dziobów
Trójwymiarowa rekonstrukcja ukazała wygląd wczesnego ptasiego dzioba. Była to pokryta rogiem końcówka szczypiec znajdująca się na końcu szczęki. Pozostałą część szczęki wypełniały zęby. Dziób służył jako swego rodzaju zapasowa przednia łapa, podczas gdy łapy zmieniły się w skrzydła. Pomagał on ptakom wydobyć zdobycz z wody, wrzucić ją z powrotem do jamy ustnej i rozdrobnić potężnymi szczękami. Â
Badania wykazują, że nowe znalezisko ma podobne proporcje mózgu co mózg współczesnego ptaka. Inne części czaszki bardziej przypominały jednak czaszki drapieżnych dinozaurów. „Przez cały ten czas mieliśmy pod nosem niesamowite stworzenie będące ogniwem między dinozaurami i ptakami”, tłumaczy paleontolog z Yale i współautor badania dr Bhart-Anjan Bhullar w swojej wypowiedzi dla brytyjskiego dziennika „Independent”. „Ma on współcześnie wyglądający mózg oraz charakterystyczne dla dinozaurów mięśnie szczęk”.
W wywiadzie dla brytyjskiej gazety „The Guardian” dr Daniel Field, paleontolog Uniwersytetu w Bath i główny autor badania, powiedział: „Odkrycie to jest doskonałym przykładem tego, jak ważną rolę odgrywa zapis kopalny w rozwiązywaniu zagadek ewolucyjnych”.
Ten pradawny ptak jest przedmiotem gorącej debaty ewolucyjnej w środowisku naukowym, podobnie jak to miało miejsce w przypadku Darwina i jemu współczesnych w wieku XIX.
Źródło: www.cordis.europa.eu