Terapia genowa w leczeniu złożonej choroby mózgu
Poczyniono znaczące postępy w opracowywaniu terapii
pewnej konkretnej choroby mózgu, po części dzięki projektowi
finansowanemu ze środków unijnych. Projekt X-ALD skoncentrował się na
lepszym poznaniu patogenicznych mechanizmów prowadzących do
"adrenoleukodystrofii sprzężonej z chromosomem X" - zaburzenia, które
skutkuje nagromadzeniem długich łańcuchów kwasów tłuszczowych w tkankach
całego organizmu, a zwłaszcza w ośrodkowym układzie nerwowym.
Co ważniejsze badania mogą otworzyć drogę do dalszych prac nad
nowymi podejściami terapeutycznymi. Naukowcy odkryli na przykład, że
X-ALD można leczyć łącząc terapię genową z terapią komórkami
macierzystymi krwi.
"Najważniejszym dorobkiem projektu jest pogłębienie wiedzy o mechanizmie molekularnym X-ALD" - wyjaśnia koordynator projektu Johannes
Berger. "Mimo iż nadal nie w pełni poznaliśmy szczegóły mechanizmu,
posunęliśmy się jednak zdecydowanie naprzód, co uwidacznia się w liczbie
artykułów publikowanych w takich czasopismach jak Science czy Nature
Medicine. Ponadto opracowana została nowa strategia leczenia pacjentów z zapalną postacią X-ALD, dla których nie ma dawcy przeszczepu".
X-ALD to jedno z najczęstszych zaburzeń monogenetycznych
dotykających ośrodkowy układ nerwowy (OUN). W wyniku choroby osłonka
mielinowa - warstwa ochronna okalająca nerwy - zostaje zniszczona, co
prowadzi do problemów neurologicznych. Chorzy pozbawieni mieliny
zapadają na schorzenia umysłowe i fizyczne wywoływane przez utratę
funkcji nerwów.
Wszystkie postaci X-ALD charakteryzują się zaburzeniami
neurologicznymi, które w najcięższych przypadkach mogą być śmiertelne.
Wiadomo, że pod względem biochemicznym X-ALD charakteryzuje się
nagromadzeniem kwasów tłuszczowych, ale rola tego nagromadzenia w patofizjologii choroby pozostaje tajemnicą. Jednak zespół projektu X-ALD
poczynił znaczący postęp w identyfikacji kandydatów na geny
modyfikatory, które mogą odpowiadać za zmienność fenotypową w rozwoju i charakterystyce X-ALD.
Gen, pozostający pod wpływem X-ALD, koduje białko, które
prawdopodobnie bierze udział w transporcie bardzo długołańcuchowych
kwasów tłuszczowych do określonych organelli wewnątrzkomórkowych,
zwanych peroksysomami. Aby to sprawdzić, zespół opracował nowy system, w którym właściwości białka ALD można analizować w warunkach in vivo za
pomocą drożdży piekarskich oraz w ramach systemu in vitro.
"X-ALD to choroba rzadka i niewiele wiadomo na temat leżącego u jej
podstaw mechanizmu molekularnego" - wyjaśnia profesor Berger. "Dzięki
połączeniu sił ekspertów zajmujących się tym obszarem udało nam się
osiągnąć istotny przełom w wiedzy o tej chorobie i otworzyć nowe ścieżki
terapeutyczne znajdujące obecnie zastosowanie kliniczne".
Jeżeli chodzi o terapię genową, to w ramach projektu, wykraczając
poza jego pierwotny zakres, doprowadzono do pierwszego zastosowania
klinicznego terapii genowej z X-ALD. Prace prowadzone w toku projektu
mają wywrzeć największy wpływ na postępowanie terapeutyczne z chorymi na
X-ALD w ciągu kolejnych 10 lat.
Profesor Berger jest przekonany, że ożywione dyskusje i regularne
spotkania umożliwiły zespołowi koncentrację. "Mogliśmy się nawzajem
motywować do dalszych działań i to był główny powód sukcesu projektu" -
zauważa. "Grupa nadal ze sobą współpracuje i koncentruje się na innych
postaciach choroby, w przypadku których nadal brak dostępnych terapii".
Więcej informacji:
X-ALD
http://www.x-ald.nl