Adhezja płytek krwi

Uznawana jest za pierwszy etap hemostazy płytkowej. Hemostaza to zdolność krwinek płytkowych do przylegania do obcych powierzchni (w przypadku, gdy dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego płytki ulegają adhezji głównie do włókien kolagenu, fibronektyny, lamininy czy witronektyny). Ponadto na proces adhezji istotny wpływ mają również warunki reologiczne krwi.

Aktywacja płytek krwi jest następstwem adhezji do macierzy pozakomórkowej oraz działania agonistów, a jej wynikiem jest uwolnienie substancji zawartych w ziarnistościach oraz dalsze pobudzenie krwinek płytkowych. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają szlaki metaboliczne, które to inicjowane są przez hydrolizę fosfolipidów błonowych. Oprócz płytek, w procesie krzepnięcia krwi bardzo duże znaczenie mają mikrocząsteczki, powstające w wyniku odszczepiania się od aktywowanych krwinek płytkowych. Kolejnym etapem hemostazy płytkowej jest agregacja płytek, podczas której płytki łączą się w większe konglomeraty, a między nimi zachodzą wzajemne interakcji. Głównym warunkiem zajścia agregacji płytek krwi jest utworzenie między nimi mostków fibrynogenowych [4].

W przypadku badań agregacji krwinek płytkowych wykorzystywane są metody oparte na pomiarze stopnia zlepiania się płytek krwi po dodaniu do próbki substancji aktywujących. W trakcie oznaczenia oceniana jest liczba zagregowanych płytek krwi lub liczba krwinek płytkowych, które zostają przyłączone do kuleczek opłaszczonych odpowiednimi substancjami aktywującymi po zakończeniu reakcji. Na wyniki badania mają wpływ: małopłytkowość, zaburzenia czynności krwinek płytkowych, a także stosowanie leków przeciwpłytkowych [4].

Czas okluzji płytek krwi

Podczas analizy czasu okluzji płytek krwi, badaną próbkę krwi poddaje się działaniu substancji aktywujących płytki. Mieszanina krwi wraz z aktywatorem przepuszczana jest następnie przez rurkę o małej średnicy, której otwór pokryty jest kolagenem.

W prawidłowej próbce krwi, aktywowane krwinki płytkowe opłaszczają się na brzegu otworu w wyniku, czego dochodzi do jego zaczopowania. Czas okluzji definiowany jest jako: „czas, w którym dochodzi do zamknięcia światła otworu”. W przypadku, gdy wartość ta przekracza przedział 71–118 sekund (w przypadku stymulacji płytek kolagenem i ADP) lub przedział 85–165 sekund (dla stymulacji kolagenem i epinefryną), świadczy to o nieprawidłowej funkcji płytek krwi. Nieprawidłowe wyniki badania otrzymuje się w przypadku małopłytkowości lub w trakcie przyjmowania przez pacjenta leków przeciwpłytkowych [4].

Konduktometryczna i fotooptyczna metoda oznaczania płytek krwi

W diagnostyce laboratoryjnej do oznaczania ilości płytek krwi wykorzystywane są standardowe analizatory hematologiczne, w których stosowane są dwie metody: konduktometryczna i fotooptyczna.

W metodzie konduktometrycznej wykorzystuje się pomiar przewodnictwa elektrycznego, który zależy od liczby i wielkości komórek. W metodzie fotooptycznej poza pomiarem przewodnictwa mierzona jest również impedancja (tj. wielkość charakteryzująca zależność między natężeniem prądu i napięciem w obwodach prądu zmiennego), rozproszenie oraz załamanie światła.

W celu bardziej szczegółowej analizy wykorzystywana jest także metoda immunologiczna, która pozwala na precyzyjne określenie liczby płytek krwi, ekspresji receptorów płytkowych, a także zmiany kształtu płytek. Metoda immunologiczna znalazła zastosowanie w badaniach fizjologii, aktywacji i reaktywności płytek, a także do analizy oddziaływania płytek z leukocytami i komórkami śródbłonka.  Zastosowanie cytometrii umożliwia określenie liczby płytek retikulocytarnych w badanych próbkach na podstawie analizy obecności resztkowego mRNA, a zastosowanie substancji wiążących jony wapniowe pozwala na oznaczenie jego stężenia wewnątrz płytki krwi. Co więcej, dzięki tej metodzie możliwe jest oznaczanie frakcji zużytych płytek i agregatów płytkowych. Jednocześnie możliwe jest określenie czy utworzone agregaty płytkowe zbudowane są jedynie z trombocytów czy zawierają też domieszkę leukocytów [7].

Utrwalanie płytek krwi- metody przechowywania próbek

W 1960 roku, płytki krwi przechowywano się w temperaturze 4°C, dzięki czemu zmniejszano proliferację bakterii w danej próbce. Jednak badania na tych preparatach wykazały, że zimne warunki były niekorzystne dla przetrwania płytek, a otrzymany produkt miał trwałość zaledwie 24 godzin. W 1970 roku wykazano, że płytki mają większą skuteczność i lepiej zachowują się w próbkach przechowywanych w temperaturze pokojowej (22°C). W połowie 1980 roku, ustalono, że płytki krwi mogą być przechowywane przez okres do 5 dni w temperaturze 22°C [13].

Kriokonserwacja płytek krwi

Płytki krwi można poddać kriokonserwacji w 6% sulfotlenku dimetylu (DMSO) przez okres do 10 lat, (przy przechowywaniu w temperaturze -80 °C). Wadą tej metody jest fakt, że kriokonserwacja jest trudna i o wiele kosztowniejsza, niż wytwarzanie świeżych płytek. Z kolei sam proces mrożenia może wywoływać pewne wady morfologiczne.

Zamrożone płytki są jedyną alternatywą dla świeżych płytek krwi w klinicznym wykorzystaniu, jednakże ich stosowanie jest na ogół ograniczone do przechowywania autologicznych płytek krwi do transfuzji (np. dla pacjentów z ostrą białaczką) [13].