SZCZUR JAKO ZWIERZĘ DOŚWIADCZALNE I LABORATORYJNE

Najnowszym aktem prawnym wprowadzającym obostrzenia w stosunku do badań na zwierzętach laboratoryjnych w tym na szczurach jest Ustawa z 15 stycznia 2015 roku (Dz.U. 2015 poz. 266.) o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych. Artykuł 1 Ustawy określa zasady i warunki ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, w tym:

1) zasady:

a) wykonywania procedur i przeprowadzania doświadczeń,

b) prowadzenia działalności przez hodowców, dostawców i użytkowników,

c) przeprowadzania kontroli hodowców, dostawców i użytkowników;

2) warunki utrzymywania zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych oraz sposób postępowania z tymi zwierzętami;

3) zadania i kompetencje komisji etycznych do spraw doświadczeń na zwierzętach.

Ustawa ściśle określa wymogi jakie muszą być spełnione w celu zapewnienia optymalnych warunków dla zwierząt laboratoryjnych. Wymogi dotyczą wentylacji, oświetlenia, temperatury i wilgotności, poziomu hałasu, rodzaju ściółki, paszy i wody oraz czasu i warunków aklimatyzacji zwierząt oraz kwarantanny o wprowadzeniu nowych zwierząt. Odpowiednia wentylacja pozwala na dostarczenie do zwierzętarni świeżego powietrza i eliminację szkodliwych gazów, zapachów, wilgoci czy nadmiaru ciepła. Optymalna wymiana powietrza powinna odbywać się 12-20 razy w ciągu godziny. Zapobiega to nadmiernemu gromadzeniu się szkodliwych gazów jak na przykład dwutlenku węgla, siarkowodoru czy amoniaku mogących niekorzystnie wpływać na zdrowie zwierząt przy zbyt wysokim stężeniu. W pomieszczeniach wiwaryjnych zwierzęta laboratoryjne powinny być utrzymywane w cyklu 12 h światła i 12 h ciemności lub 14 h światła i 10 h ciemności. Możliwe jest również wydłużenie czasu dnia świetlnego w przypadku stymulacji funkcji rozrodczych samic i samców przeznaczonych do reprodukcji. Natężenie światła winno wynosić 60- 400 lx. Najlepsza wilgotność względna powietrza to 50-60 %, przy czym należy unikać zbyt długich okresów kiedy wilgotność jest niższa niż 40 % i wyższa niż 70 %. Poziom dopuszczalnego hałasu nie powinien przekraczać 60 db, a podczas wykonywania procedur na zwierzętach 35 db. Ściółkę może stanowić papier lub trociny, jednak te ostatnie powinny być pozbawione pyłu i kurzu. Szczury w okresie wzrostu muszą mieć zapewnioną paszę o odpowiednim składzie. Zawartość białka w paszy dla zwierząt w okresie wzrostu to 20-24 %, tłuszczu 2-8 %, włókna 3-5 %, popiół 5-8 %, a dla osobników dorosłych odpowiednio: białko 7-12%, tłuszcz 2%, włókno 6-8 % i popiół surowy 5-8% . Okres kwarantanny i aklimatyzacji szczurów do warunków wiwarium waha się od 5 do 15 dni. Nie bez znaczenia jest również wielkość klatek w warunkach laboratoryjnych. Minimalna powierzchnia dla szczura dorosłego to 800 cm² przy minimalnej wysokości klatki 18 cm. Zagęszczenie jest zależne od masy ciała szczurów i tak dla szczurów o masie ciała do 200 g można utrzymywać maksymalnie 4 sztuki w klatce, 200-300 g odpowiednio sztuki, 300-400 g – 2 sztuki, 400-600 g - sztuka. W przypadku, gdy masa ciała osobnika dorosłego przekracza 600 g, a zwierzęta utrzymywane są grupowo, minimalna powierzchnia klatki dla 3 sztuk powinna wynosić 1500 cm² [KRYSIAK,2014, SZAREK I IN., 2013].