Podsumowanie

Na podstawie danych literaturowych można wyraźnie zauważyć rosnące zainteresowanie rozprzestrzenianiem się Mantis religiosa wśród europejskich naukowców (LINN I GRIEBELER, 2016; SHCHERBAKOV I SAVITSKY, 2015; KOZINA, 2015; GRUCHALA, 2010; JANŠTA I WSPÓŁAUT., 2008; LIANA, 2007). Ocieplenie klimatu sprzyja zwiększaniu się liczebności tych owadów w Europie, stąd można je spotkać w wielu miejscach, które dotąd nie znalazły się wśród wymienianych w literaturze potwierdzonych stanowiskach. Informacje o spotkaniu modliszki zwyczajnej w różnych częściach Polski znaleźć można w literaturze naukowej, popularno-naukowej, jak również w mediach społecznościowych, lokalnych gazetach oraz telewizji. Głównie ma to miejsce od połowy sierpnia, kiedy to pojawiają się pierwsze osobniki imago, posiadające skrzydła. Dorosłe samce często trafiają do domów przyciągnięte silnym skupieniem światła. Warto zauważyć, że te medialne newsy, mimo iż nie mają charakteru naukowego, stanowią źródło informacji na temat rozpowszechnienia modliszki zwyczajnej na terenie Polski. Pojawiły się również wzmianki na temat znalezienia modliszek w Lublinie, Warszawie, a nawet w Olsztynie czy Bieszczadach. Informacje te są oczywiście zbyt ubogie w szczegóły. Wiedza ta powinna stanowić ważny impuls dla polskich entomologów, by podjęli się próby oszacowania dokładniejszych danych na temat współczesnego występowania Mantis religiosa w Polsce, jak również wyraźnego rozróżnienia obu podgatunków. W celu określenia pochodzenia poszczególnych populacji można się posłużyć metodami biologii molekularnej.

Damian Zieliński

Katedra Hodowli Zwierząt Towarzyszących i Dzikich,

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie,

ul. Akademicka 13;  20-950 Lublin

e-mail: damian.zielinski@up.lublin.pl

Literatura

AGABITI B., SALVATRICE I., LOMBARDO F. 2010. The Mediterranean species of the genus Ameles Burmeister, 1838 (Insecta, Mantodea: Amelinae), with a biogeographic and phylogenetic evaluation. Bol. SEA. 47, 1-20.

BATTISTON R., PICCIAU L., FONATANA P., MARSHALL J. 2010. Mantids of the Euro-Mediterranean area. WBA Handbooks 2. World Biodiversity Association. Verona.

BATTISTON R., FONTANA P. 2010. Colour change and habitat preferences in Mantis religiosa. B. Insectol. 63, 1, 85-89.

BAZYLUK W. 1947. Szarańczaki (Orthoptera) okolic Zwierzyńca (Zamojszczyzna). Fragm. faun. Mus. Zool. Pol. 5, 123-137. 

BAZYLUK W. 1960. Die geographische Verbreitung und Variabilität von Mantis religiosa (L.) (Mantodea, Mantidae) sowie Beschreibungen neuer Unterarten. Ann. Zool. 18, 15, 231-272. 

BAZYLUK W. 1977. Blattodea et Mantodea. Karaczany i modliszki (Insecta). Fauna Polski. 6. PWN. Warszawa.

BERG M. K., DUEKER C., KELLER M., KRUEGER B., LUEBCKE N. LUEBCKE T. 2008. Die Gottesanbeterin, Mantis religiosa Linnaeus, 1758 (Mantodea: Mantidae), im Freistaat Sachsen. Entomol. Nachr. Ber. 52, 2, 93-98.

BONK M., KAJZER J. 2009. Wzrost liczby stanowisk modliszki zwyczajnej Mantis religiosa L. na Wyżynie Małopolskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą. 65, 3, 189-194.

BONK M., KAJZER J. SZAFRAŃSKI A. 2011. Kolejne stwierdzenia modliszki zwyczajnej Mantis religiosa L. w krainie Gór Świętokrzyskich i na Mazowszu. Kulon. 16, 2011, 129-133.

BOLSHAKOV L. V., SHCHERBAKOV E. O., MAZUROV S. G., ALEKSEEV S. K., RYABOV S. A., RUCHIN A. B. 2010. Northernmost records of praying mantis Mantis religiosa (Linnaeus, 1758) (Mantodea: Mantidae) in European Russia. Eversmannia. 23-24, 22-25.

BUCZYŃSKA E., BUCZYŃSKI P., PAŁKA K. 2006. Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa L.) (Mantodea: Mantidae) na Roztoczu. Wiadom. Entomol. 25, 1, 56-57.

CANNINGS R.A. 2007. Recent range expansion of the Praying Mantis, Mantis religiosa Linnaeus (Mantodea: Mantidae), in British Columbia. J. Entomol. Soc. Brit. Columbia. 104, 73-80.

ĆWIK A., MOLOŃ M., PESZEK L. 2012. Nowe obserwacje modliszki zwyczajnej Mantis religiosa w Karpatach i na Podkarpaciu. Chrońmy Przyr. Ojcz. 68, 2, 148-151.

EHRMANN R. 2002 Mantodea – Gottesanbeterinnen der Welt. Natur und Tier. Münster.

EOL (Encyclopedia of Life) 2016. Mantis religiosa. http://eol.org/pages/487055/overview (dostęp: 15.05.2016)

FALENCKA-JABŁOŃSKA M. 2009. Modliszka o krok od Elektrowni 'Kozienice' - czyżby symptom ocieplenia? Głos Lasu. 2009. 9, 30-31.

GŁOWACIŃSKI Z. (red.) 1992a. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. ZOPiZN IOP. PAN. Kraków.

GŁOWACIŃSKI Z. (red.) 1992b. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL. Warszawa.

GŁOWACIŃSKI Z (red.). 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. IOP. PAN. Kraków.

GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.) 2004. Polska czerwona księga zwierząt – Bezkręgowce. AR, Poznań, IOP. PAN. Kraków.

GURNEY A. B. 1950. Praying mantids of the United States, native and introduced. Annu. Rep. Smithson. Inst. 1950, 339-362.

GRUCHALA Š. 2010. New records of the praying mantis Mantis religiosa in Northern Moravia (Czech Republic). Čas. Slez. Muz. Opava (A). 59, 96.

HANAC F., HUDEČEK J. 2001. Distribution of Praying Mantis (Mantis religiosa) in the Czech lands with respect to its spreading in Central Moravia and Silesia. Čas. Slez. Muz. Opava (A). 50, 137-142.

HELLER K.G. BOHN H. 2011. Mantodea. Fauna Europaea. www.faunaeur.org/full_results.php?id=11918 (dostęp: 15.05.2016).

HURD L. E., EISEMBERG R. M. 1984. Experimental density manipulations of the predator Tenodera sinensis (Orthoptera: Mantidae) in an old-field community. I. Mortality, development and dispersal of juvenile mantids. J. Anim. Ecol. 53 (1) 269-281.

IOP (Instytut Ochrony Przyrody PAN) 2016. Mantis religiosa (Linnaeus, 1758). http://www.iop.krakow.pl/pckz/opis.asp?id=26&je=pl (dostęp: 15.05.2016).

JANŠTA P., VRABEC V., STRÁNSKÝ J., MIKÁT M., MOCEK B. 2008. The occurrence of the praying mantis (Mantis religiosa) (Mantodea: Mantidae) in central Bohemia and its distribution in the Czech Republic. Klapalekiana. 44, 21-25.

KMENT P. 2012. First exact records of Mediterranean Mantis, Iris oratoria (Dictyoptera: Mantodea: Tarachodidae) from Croatia. Čas. Slez. Muz. Opava (A). 61 (1), 43-48.

KOZINA P. 2015. Nowe stanowisko Mantis religiosa (L.) (Mantodea: Mantidae) na terenie rezerwatu Wzgórza Sobkowskie (Wyżyna Małopolska, Pogórze Szydłowskie). Wiadomości Entomologiczne. 34 (4) 67-76.

KRÓLIK R. 2010. Mantis religiosa religiosa (LINNAEUS, 1758) (Mantodea) w Polsce. Acta Ent. Siles. 18, 5-7.

LANDECK I., EISER C., LUDWIG I., THÜMMEL G. 2013. Zur aktuellen Verbreitung der Europäischen Gottesanbeterin, Mantis religiosa LINNAEUS, 1758 (Mantodea, Mantidae), im Land Brandenburg. Märkische Ent. Nachr. 15 (2), 227-248.

LIANA A. 1997. Świat zwierząt. [W]: LIANA A. (red.). Na pograniczu regionów. Monografia przyrodnicza gminy Modliborzyce. Towarzystwo fizjograficzne. Warszawa. 55-122.

LIANA A. 2002. Prostoskrzydłe Orthoptera i inne owady ortopteroidalne. [W]: GŁOWACIŃSKI Z. (red.). Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody. PAN. Kraków. 115-120. 

LIANA A. 2004. Mantis religiosa (Linnaeus, 1758). Modliszka zwyczajna. [W]: GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.). Polska Czerwona Księga Zwierząt. Bezkręgowce. IOP PAN, AR im. Cieszkowskiego. Kraków. 72-73.

LIANA A. 2007. Distribution of Mantis religiosa (L.) and its changes in Poland. Fragm. Faun. 50 (2), 91-125.

LINN C. A., GRIEBELER E.M. 2015. Reconstruction of two colonisation pathways of Mantis religiosa (Mantodea) in Germany using four mitochondrial markers. Genetica. 143 (1), 11-20.

LINN C. A., GRIEBELER E.M. 2016. Habitat Preference of German Mantis religiosa Populations (Mantodea: Mantidae) and Implications for Conservation. Environ. Entomol. 143, 11-20.

MCLEOD J.H. 1962. Part I: Biological control of pests of crops, fruit trees, ornamentals and weeds in Canada up to 1959. [W] MCLEOD J.H., MCGUGAN B.M. COPPEL H.C. (red.). A review of the biological control attempts against insects and weeds in Canada. Technical Communication of the Commonwealth Institute of Biological Control Vol. 2. Silwood Park, Ascot. United Kingdom. 1-33.

OTTE D., SPEARMAN L. 2005. Mantida species file. Catalogs of the Mantids of the World. Insect Diversity Association. Philadelphia. 1, 489.

PAWELEC J., BASISTA S. 2003. Inwazja modliszek w Magurskim Parku Narodowym. Parki Narodowe. 4, 1.

PAWŁOWSKI, J. 2010. Monitoring stanowisk cennych gatunków bezkręgowców lądowych na przykładzie Karpat. Roczniki Bieszczadzkie. 18, 324-332.

PAX F. 1921. Beitrag zur Orthopterenfauna Schlesiens. Z. Wiss. Ins. Biol. (Husum). 16  (3/4), 41-42. 

PISZKIEWITZ J., BENEŠ J., KONVIČKA M. 2000. Record of Praying Mantis, Mantis religiosa (L.), on the Velký Kosíř Hill, Central Moravia. Čas. Slez. Muz. Opava. A. 49, 58.

PRETE F. R. (red.). 1999. The praying mantids. Johns Hopkins University Press, Baltimore. London.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 7 października 2014 r. W sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. 2014 poz. 1348).

SHCHERBAKOV E. O., SAVITSKY V. Y. 2015. New data on the fauna, taxonomy and ecology of praying mantises (Dictyoptera, Mantodea) from Russia. Entomological Review. 95 (2), 181-199.

TICHÁ K. 2005. Record of Mantis religiosa (Mantodea: Mantidea) in NNM Švařec (Czech Republic, Bohemian-Moravian Highlands). Acta Rerum Naturalium. 1, 155.

TRZECIAK A. 2010. Nowe stanowiska modliszki zwyczajnej Mantis religiosa L. 1758 w okolicach Dębicy i Tarnowa. Wszechświat. 111, 7-9, 233.

WALTHER G. R., ROQUES A., HULME P. E., SYKES M. T., PYŠEK P., KÜHN I., CZUCZ B. 2009. Alien species in a warmer world: risks and opportuniti.es. Trends Ecol. Evol. 24 (12), 686-693.

WITKOWSKI Z. 1992. Mantis religiosa (Linné, 1758). Modliszka zwyczajna. [W]: GŁOWACIŃSKI Z. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL. Warszawa. 259-260.