Suplementacja diety preparatami zawierającymi witaminę B₁₂ nie jest zjawiskiem powszechnym wśród sportowców (FROILAND I IN., 2004; OMERAGIC I IN., 2015). Wśród 115 mężczyzn i 88 kobiet korzystanie z suplementów zawierających witaminę B₁₂ deklarowało jedynie 4,4% mężczyzn oraz 1,0% kobiet (FROILAND I IN., 2004). W badaniach KRUMBACHA przeprowadzonych wśród 411 osób wykazano, że mężczyźni częściej decydują się na suplementacje diety preparatami z witaminą B₁₂, niż kobiety wspomagające dietę najczęściej wapniem i żelazem (KRUMBACH I IN., 1999). W badaniach przeprowadzonych wśród 152 sportowców w okresie poza zawodami nikt nie deklarował korzystania z suplementów zawierających witaminę B₁₂, natomiast podczas zawodów przyjmowanie takich preparatów deklarowało jedynie 1,97% respondentów (OMERAGIC I IN., 2015). Niskie rozpowszechnienie stosowania suplementów zawierających witaminę B₁₂ oraz niedobory witaminy w diecie zawodników względem rekomendacji w sporcie mogą być przyczyną obniżenia wyników sportowych, przy czym należy podkreślić, że stwierdzane w licznych badaniach prawidłowe wartości stężenia kobalaminy w surowicy krwi wskazują na właściwy stan odżywienia witamina B₁₂ wśród sportowców.

Wnioski

1.W diecie większości polskich sportowców trenujących wyczynowo wykazano ponadnormatywną podaż kobalaminy w odniesieniu do norm dla osób dorosłych, która równocześnie stanowi wartość niedostateczną względem rekomendacji w sporcie, jednak biorąc pod uwagę zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B₁₂ w warunkach podejmowanych wysiłków, jej podaż można uznać ostatecznie za względnie właściwą.

2.Nie zaobserwowano istotnych różnic między podażą witaminy B₁₂ a wiekiem, co sugeruje, że długoletnie doświadczenie sportowe prawdopodobnie nie wpływa na spożycie kobalaminy.

3.Odnotowane wyższe spożycie witaminy B₁₂ u sportowców uprawiających dyscypliny o charakterze wytrzymałościowym wydaje się być uzasadnione, mając na uwadze zwiększone ryzyko występowania niedokrwistości wśród przedstawicieli sportów wytrzymałościowych.

4.Celowe jest rozważenie zastosowania suplementacji witaminą B₁₂ będącej uzupełnieniem diety zawodników z niedostateczną podażą stosownie do rekomendacji dla sportowców. Decyzję o podjęciu suplementacji należy podjąć w oparciu o dane dotyczące spożycia oraz poziomu witaminy B₁₂ w surowicy krwi.

Barbara Frączek

Florentyna Tyrała

Maja Warzecha

Aleksandra Pięta

Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu, Instytut Nauk Biomedycznych,

Zakład Medycyny Sportowej i Żywienia Człowieka,

Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie

Bibliografia:

AHMADI A., ENYATIZADEK M., AKBARZADEH S., ASADI, TABATABAEE. 2010. Iron Status in Female Athletes Participating in Team Ball-Sports. Pakistan Journal of Biological Sciences. 13 (2), 93-96.

BEALS K.A., MANORE M. M. 1998. Nutritional status of female athletes with subclinical eating disorders. Journal of the American Dietetic Association.98, 419-425.

BESHGETOOR D., NICHOLS J. F. 2003. Dietary intake and supplement use in female master cyclists and runners. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 13, 166-172.

BIERNAT J., BRONKOWSKA M. 2014. Interakcje z lekami- istotnym wskazaniem suplementacji diety witaminą B₁₂. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. XLVII, 4, 857 – 864.

CELEJOWA I. 2014. Żywienie w sporcie. PZWL. Warszawa.

CLARK  M., REED D.B., CROUSE S.F., ARMSTRONG R.B.2003. Pre- and post-season dietary intake, body composition, and performance indices of NCAA Division I female soccer players. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 13, 303-319.

CLARKE R., SHERLIKER P., HIN H., ET AL. 2007. Detection of vitamin B12 deficiency in older people by measuring vitamin B12 or the active fraction of vitamin B12, holotranscobalamin. Clinical Chemistry. 53 (5), 963-970.

DA COSTA N. F., SCHTSCHERBYNA A., SOARES E. A., RIBEIRO B. G. 2013.Disordered eating among adolescent female swimmers: dietary, biochemical, and body composition factors. Nutrition. 29 (1), 172-7.

DHARMARAJAN T.S., ADIGA G.U., NORKUS E.P. 2003. Vitamin B₁₂ deficiency. Recognizing subtle symptoms in older adults. Geriatrics. 58, 30-34.

DONALDSON M.S. 2000. Metabolic Vitamin B₁₂ Status on a Mostly Raw Vegan Diet with Follow-Up Using Tablets, Nutritional Yeast, or Probiotic Supplements. Annals of Nutrition and Metabolism. 44, 229-234.

FENECH M. 2001. The role of folic acid and vitamin B₁₂ in genomic stability of human cells. Mutation Research. 475, 57-67.

FROILAND K., KOSZEWSKI W., HINGST J., KOPECKY L. 2004. Nutritional Supplement Use Among College Athletes and Their Sources of Information. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism 14, 104-120.

FRĄCZEK B. 2013. Wzory żywienia polskich sportowców w kontekście częstości spożycia żywności i preferencji pokarmowych. Monografie AWF w Krakowie.  24.

GLEESON M., WILLIAMS C. 2013. Intense exercise training and immune function. Nestlé Nutrition Workshop Series. 76, 39-50.

HABTE K., ADISH A., ZERFU D., KEBEDE A., MOGES T., TESFAYE B., CHALLA F., BAYE K. 2015. Iron, folate and vitamin B12 status of Ethiopian professional runners. Nutrition & Metabolism. 30 (12), 62.

HAMMERSCHMIDT D.E. 2004. A landmark article in translational medicine: Robert Schilling and intrinsic factor. Journal of Laboratory and Clinical Medicine. 144 (5), 225-226.

HERRMANN M., OBEID R., SCHARHAG J., KINDERMANN W., HERRMANN W. 2005. Altered Vitamin B12 Status in Recreational Endurance Athletes. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 15, 433-441.

JAROSZ M. 2012. Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa.

JENSEN C.D., ZALTAS E.S., WHITTAM J. H. 1992. Dietary intakes of male endurance cyclists during training and racing. Journal of the American Dietetic Association. 92, 986-988.

KAISERAUER S., SNYDER A.C., SLEEPER M., ZIERATH J.1989. Nutritional, physiological, and menstrual status of distance runners. Medicine and Science in in Sports and Exercise. 21, 120-125.

KEITH R.E., O’KEEFFE K.A., ALT L.A., YOUNG K.L.1989. Dietary status of trained female cyclists. Journal of the American Dietetic Association. 89, 1620-1623.

KIM D.H., KIM S.J., KIM S.K., SON B.K., CHO H.I. 2007. Free erythrocyte protoporphyrin for diagnosis of iron deficiency and iron deficiency anemia in adolescent female athletes. The Korean Journal of Hematology. 42 (4), 367-374.

KONIG D., BISSE E., BEIBERT P., MULLER H.M., WIELAND H., BERG A. 2003. Influence of training volume and acute physical exercise on the homocysteine levels in endurance trained men: interactions with plasma folate and vitamin B12. Annals of Nutrition and Metabolism. 47, 114-118.

KOOP-WOODROFFE S.A., MANORE M.M., DUECK C.A., SKINNER J.S., MATT K.S. 1999. Energy and nutrient status of amenorrheic athletes participating in a diet and exercise training intervention program. International Journal of Sports Nutrition. 9, 70-88.

KOŚMIDER A., CZACZYK K. 2010. Witamina B₁₂- budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 17-32.

KRASMüLLER S., VERHAGEN H. 2002. Impact of dietary on cancer causes and DNA integrity: new trends and aspects. Food and Chemical Toxicology. 40, 1047-1050.

KREMPIEN J.L., BARR S.I. 2011. Risk of Nutrient Inadequacies in Elite Canadian Athletes with Spinal Cord Injury. International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabolism. 21, 417-425.

KRUMBACH C.J., ELLIS D.R, DRISKELL J.A.1999. A report of vitamin and mineral supplement use among university athletes in a division I institution. International Journal of Sports Nutrition. 9 (4), 416-425.

LEARY F., SAMMAN S. 2010. Vitamin B₁₂ in health and diseases. Nutrients. 2 (3), 299-316.

LEYDON M.A., WALL C. 2002. New Zealand jockeys’ dietary habits and their potential impact on health. International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabolism. 12, 220-237.

LUGGEN A.S. 2006. Gerontologic nurse practicioner care guidelines: vitamin B₁₂ deficiency in older adults. Geriatric Nursing. 27 (1), 32-33.

LUKASKI H.C. 2004. Vitamin and mineral status: effects on physical performance. Nutrition. 20 (7-8), 632-644.

MANORE M.M., BESENFELDER P.D., WELLS C.L., CARROLL S.S., HOOKER S.P.1989. Nutrient intakes and iron status in female long-distance runners during training. Journal of the American Dietetic Association. 89, 257-259.

NIEMAN D.C., BUTLER J.V., POLLERR L.M., DIETRICH S.J.,LUTZ R.D.1989. Nutrient intake of marathon runners. Journal of the American Dietetic Association.  89, 1273-1278.

OMERAGIC E., DEDIBEGOVIC J., SOBER M., MARJANOVIC A., DEDIC M.,  NIKSIC H., FIDAHIC M. 2015. Use of dietary supplements among elite athletes. SportLogia. 11 (1), 49–56.

PAOLONI-GIACOMBINO A., GRIMBLE R., PICHARD C. 2003. Genetics and nutrition. Clinical Nutrition. 22 (5), 429-435.

READ M. H., McGUFFIN S. L. 1983. The effect of B-complex supplementation on endurance performance. Journal of Sports Medicine & Physical Fitness 23 (2), 178-184.

REAL J.T., MERCHANTE A., GOMEZ J.L., CHAVES F.J., ASCASO J.F., CARMENA R. 2005. Effects of marathon running on plasma total homocysteine concentrations. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Disease. 15, 134-139.

RICO-SANZ J., FRONTERA W.R., MOLE P.A., RIVERA M.A., RIVERA-BROWN A., MEREDITH C.N. 1998. Dietary and performance assessment of elite soccer players during a period of intense training. International Journal of Sports Nutrition. 8, 230-240.

SZCZEPAŃSKA B., MALCZEWSKA-LENCZOWSKA J., WAJSZCZYK B. 2011. Evaluation of nutrition mode of 13-15-year-old-girl students from a sports junior high school in Warsaw. Problemy Higieny i Epidemiologii. 92 (3), 644-647.

WEIGHT L.M., NOAKES T.D., LABADARIOS D., GRAVES  J., HAEM D., JACOBS P., BERMAN P.A. 1988. Vitamin and mineral status of trained athletes including the effects of supplementation. The American Journal of Clinical Nutrition. 47, 186-191.

WATANABE F., YABUTA Y., BITO T., TENG B.F. 2014. Vitamin B₁₂- containing plant food sources for vegetarians. Nutrients. 6 (5), 1861-1873.

WIERNIUK A., WŁODAREK D. 2013. Estimation of energy and nutritional intake of young men practicing aerobic sports. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny. 64 (2), 143-148.

WOOLF K., MANORE M. M. 2006. B-Vitamins and Exercise: Does Exercise Alter Requirements? International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism. 16, 453-484.

WORME J.D., DOUBT T.J., SINGH A., RYAN C.J., MOSES F.M., DEUSTER P.A.1990. Dietary patterns, gastrointestinal complaints, and nutrition knowledge of recreational triathletes. The American Journal of Clinical Nutrition. 51, 690-697.

ZIEGLER P.J., NELSON J.A., JONNALGADDA S.S. 2003. Use of Dietary Supplements By Elite Figure Skaters. International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabolism. 13, 266-276.