- Biochemia
- Biofizyka
- Biologia
- Biologia molekularna
- Biotechnologia
- Chemia
- Chemia analityczna
- Chemia nieorganiczna
- Chemia fizyczna
- Chemia organiczna
- Diagnostyka medyczna
- Ekologia
- Farmakologia
- Fizyka
- Inżynieria środowiskowa
- Medycyna
- Mikrobiologia
- Technologia chemiczna
- Zarządzanie projektami
- Badania kliniczne i przedkliniczne
Cholinoesterazy jako wskaźniki w monitoringu biologicznym
Wyniki tych badań stanowią potwierdzenie tego, że cholinoesterazy - AChE i BChE – mogą być z powodzeniem stosowane w biologicznym monitoringu narażenia na zatrucia pestycydami zarówno u ludzi, jak i zwierząt (KILANOWICZ, 2006). Bardzo ważne jest regularne wykonywanie testów esterazowych u zatrudnionych w gospodarstwach rolnych osób, które mają kontakt z pestycydami. Pomiary aktywności cholinoesteraz należą do badań screeningowych, którym rutynowo są poddawane populacje ludzi trudniących się rolnictwem. Dzięki nim można uzyskać informacje na temat stanu zdrowia i stopnia narażenia na pestycyd w celu wykrycia intoksykacji organizmu. Pozwala to na ewentualną diagnostykę oraz zapobieganie zatruciom środkami fosforoorganicznymi i karbaminowymi (NIGG I KNAAK, 2000).
Dzisiaj najpowszechniej stosowanym wskaźnikiem przy ocenie narażenia na insektycydy fosforoorganiczne jest pomiar aktywności obecnej w erytrocytach acetylocholinoesterazy (KILANOWICZ, 2006). Stanowi ona biomarker efektów i pozwala na ocenę ryzyka wystąpienia objawów zatrucia. Aktywność, jaką enzym wykazuje w tkance nerwowej jest bardzo dobrze odzwierciedlona właśnie w krwinkach czerwonych – podobna zależność dotyczy także regeneracji AChE. Poziomy acetylocholinoesterazy mogą różnić się u poszczególnych osób, a więc bardzo ważne jest, aby w miarę możliwość określić indywidualną aktywność wyjściową, ponieważ stanowi to niezbędny element właściwej interpretacji wyników. W tym celu należy dwukrotnie pobrać próbki krwi: dwa tygodnie przed i miesiąc po bezpośrednim kontakcie ze szkodliwym czynnikiem. Podczas długotrwałej ekspozycji na pestycydy zaleca się wykonanie testu nawet dwa razy w tygodniu. Jeżeli aktywność enzymu spadnie poniżej dopuszczalnego stężenia biologicznego, wynoszącego w tym przypadku 60-70%, mogą wystąpić uszkodzenia układu nerwowego związane z neurotoksycznym działaniem pestycydów fosforoorganicznych (KILANOWICZ, 2006; BRZEZIŃSKI I SZUTOWSKI, 2005).
Postawienie jednoznacznej diagnozy na podstawie aktywności butyrylocholinoesterazy nie jest jednak takie łatwe. Jej znaczne zahamowanie nie musi być koniecznie objawem zatrucia pestycydami, a oznaką obecności uszkodzenia wątroby czy choroby zakaźnej (BRZEZIŃSKI I SZUTOWSKI, 2005). Również niektóre powszechnie stosowane leki i narkotyki mogą powodować inhibicję enzymu – zalicza się tutaj niektóre antydepresanty i cytostatyki, leki stosowane podczas choroby Alzheimera oraz kokainę (BUKOWSKA I IN., 2007). Podczas zatruć BChE jest stosowana głównie jako wskaźnik wnikania insektycydów do organizmu, gdyż często pomimo zahamowania jej aktywności nie występowały żadne objawy zatrucia (BRZEZIŃSKI I SZUTOWSKI, 2005).
Testy esterazowe wykonuje się także w przypadku podejrzenia zatrucia karbaminianami. Jednak mają one tutaj znacznie mniejsze znaczenie, ponieważ są wiarygodne wyłącznie wtedy, kiedy wykona się je bezpośrednio po kontakcie z trucizną. Wynika to z bardzo szybkiego ustępowania dolegliwości ze względu na nietrwałość i niską toksyczność tej grupy pestycydów dla człowieka. Oznaczenie aktywności cholinoesteraz można w tej sytuacji zastosować jedynie w celu odróżnienia zatrucia estrami karbaminowymi i fosforoorganicznymi oraz jako wskaźnik postępu leczenia (BRZEZIŃSKI I SZUTOWSKI, 2005).
Przy wykonywaniu testu esterazowego warto uwzględnić inne czynniki, które mogą wpłynąć na aktywność cholinoesteraz. Można tutaj zaliczyć rytm biologiczny, uwarunkowania genetyczne oraz płeć – u kobiet aktywność cholinoesteraz obecnych we krwi jest zazwyczaj mniejsza niż u mężczyzn (BRZEZIŃSKI I SZUTOWSKI, 2005).
wstecz Podziel się ze znajomymi
Recenzje