Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
Strona główna Artykuły

Udział programowanej śmierci komórkowej w rozwoju organizmów


Typy programowanej śmierci komórkowej


Organizmy roślinne, w przeciwieństwie do organizmów zwierzęcych, w toku ewolucji stworzyły odrębne strategie i szlaki radzenia sobie ze stresami środowiskowymi oraz atakami patogenów. Jest to spowodowane tym, że rośliny prowadzą osiadły tryb życia i mają specyficzny schemat organizacji architektury komórki. Podczas gdy apoptoza jest powszechnym sposobem usuwania niechcianych komórek przez sąsiadujące komórki albo przez makrofagi, obecność sztywnej ściany komórkowej wyklucza to zjawisko u roślin. Mogą natomiast zostać aktywowane mechanizmy pokrewne do autofagii w celu usunięcia fragmentów lub całej komórki roślinnej, lecz ich molekularne podłoże nadal pozostaje zagadką. Niemniej jednak, kilka cytologicznych zmian obserwowanych pomiędzy PCD u roślin i apoptozą u zwierząt, które leżą u podstaw usuwania komórek sugeruje, że proces programowanej śmierci komórkowej zaczął ewoluować zanim nastąpiła dywergencja królestwa roślin i zwierząt. Wyniki wieloletnich badań oraz liczne próby klasyfikacji śmierci komórkowej doprowadziły do wyodrębnienia kilku podstawowych typów śmierci komórkowej tak u zwierząt jak i roślin, a są to apoptoza, autofagia, nekroza oraz śmierć apoptozo-podobna. (Stępień i współaut., 2007; Kacprzyk i współaut., 2011; van Doorn, 2011, van Doorn i współaut., 2011).

 

Apoptoza


Dotyczy tylko organizmów zwierzęcych i jest jednym z najlepiej poznanych procesów śmierci komórkowej. Podstawą uruchomienia tego procesu są błonowe receptory neutrofinowe TNF, a w tym TNFR1 i TNFR2, Fas/CD95/Apo1 i TRIAL/Apo2. Drugim ważnym elementem apoptozy są kaspazy, wśród których wyróżnia się kaspazy inicjatorowe: 8, 9 i 10 oraz kaspazy wykonawcze: 3, 6 i 7. Trzecim ważnym elementem procesu apoptozy są białka z rodziny Bcl-2 o charakterze proapoptotycznym (np. Bid, Bax, Bcl-xS, Bak, Bik, Bad i Noxa) i antyapoptotycznym (np. Bcl-2, Bcl-w, Bcl-xL, Mcl-1; Stępień i współaut., 2007). W szlaku apoptozy wyróżnia się na ogół trzy fazy, tj. (1) fazę specyfikacji, (2) fazę zabijania i (3) fazę egzekucji (Conradt i współaut., 2005).

 

Faza specyfikacji jest fazą „wyboru” komórek, które mają umrzeć i tych, które mają przeżyć. W przypadku śmierci komórkowej u organizmów wielokomórkowych, o tym, które komórki wchodzą na drogę śmierci, decydują czynniki pochodzące z sąsiednich komórek lub ze środowiska zewnętrznego. Taki szlak nazywa się szlakiem nieautonomicznym. Natomiast w przypadku, gdy czynniki decydujące o śmierci komórki pochodzą z wnętrza komórki (np. u wspomnianego wcześniej nicienia), mówimy o szlaku autonomicznym. Wydaje się, że faza specyfikacji jest regulowana na poziomie czynników transkrypcyjnych (Conradt i współaut., 2005).

 

Faza zabijania jest to faza, w której dochodzi do promocji śmierci z udziałem receptorów oraz białek sygnalizacyjnych. Najważniejsze z tych elementów to: kaspazy, białka proapoptotyczne z rodziny Bcl-2 oraz Apaf-1, konieczny do budowy apoptosomu, składającego się z cytochromu c, prokaspazy 9, Apaf-1 oraz ATP. Apoptosom jest konieczny do uruchomienia aktywności kaspazy 9, która jest kaspazą inicjatorową rozpoczynjącą proces śmierci. Ważny na tym etapie jest udział mitochondriów, w błonach których, w wyniku działania proapoptotycznych białek Bcl-2 i jonów wapnia, powstają megakanały, przez które cytochrom c wydostaje się do cytoplazmy (Conradt i współaut., 2005; Stępień i współaut., 2007).

 

Faza egzekucji rozpoczyna się od terminacji replikacji i terminacji transkrypcji genów, a następnie fragmentacji DNA. W proces degradacji jądrowego DNA, w czasie apoptozy, zaangażowanych jest ponad 10 transkryptów genów, z których najważniejsze to geny kodujące endonukleazy (np. endonukleaza NUC1) i egzonukleazy (Stępień i współaut., 2007; Domínguez i współaut., 2012). W ten etap śmierci zaangażowane są także inne nukleazy takie jak na przykład EndoG (endonukleaza G), enzym znajdujący się w mitochondriach, który w warunkach homeostazy bierze udział w replikacji mtDNA (mitochondrialny DNA). W momencie, gdy komórka wchodzi na drogę śmierci, EndoG zostaje przeniesiona z mitochondriów za pomocą białka Bid – uczestniczącego w szlaku śmierci komórkowej, na tej samej zasadzie co cytochrom c, przemieszcza się do jądra i bierze udział w degradacji RNA, ssDNA i dsDNA, uwalniając wolne końce 3’-OH (Widłak, 2000; Zhang i współaut., 2002).

 


Tagi: programowana śmierć komórkowa, apoptoza, nekroza-nekroptoza, autofagia, śmierć apoptozo-podobna, reakcja nadwrażliwości, katastrofa mitotyczna
Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Recenzje



Informacje dnia: Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo" Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo" Ograniczenie soli w diecie może być groźne Nie mam jeszcze wniosków na temat pochodzenia Covid-19 Najdokładniejsze systemy satelitarnego transferu czasu Ponad połowa chorych z SARS-CoV2 cierpi na długi covid Zintegrować informacje o logistyce Wystawa "Nie to niebo"

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje